شکستگی مهرههای گردن، نوعی آسیب‌دیدگی است که در یکی از هفت مهره در قسمت گردن ایجاد می‌شود. شکستگی مهرههای گردن میتواند سبب آسیب‌دیدگی طناب نخاعی در قسمت گردن و ایجاد اختلال در ارتباط سیستم عصبی مرکزی بین مغز و بدن شود. شکستگی مهره‌ها در بیشتر موارد در ستون فقرات در قسمت گردن بروز می‌کند چرا که این قسمت از ستون فقرات دارای بیشترین میزان حرکت است و این ناحیه آسیب‌پذیرترین بخش در برابر صدمات محسوب می‌شود. آسیب‌دیدگی در قسمت کمر، بیشتر در اثر انجام فعالیت‌های روزانه ایجاد می‌شود ولی آسیب‌دیدگی در قسمت گردن، بیشتر در زمان انجام فعالیت‌هایی مانند تصادفات وسایل نقلیه رخ می‌دهد.
علائم شکستگی مهرههای گردن
در ارتباط با نشانه‌های شکستگی مهرههای گردن، بایستی توجه شود که معمولا شکستگی مهرههای گردن سبب بروز سفتی و درد موضعی شدید در قسمت گردن می‌شود. در اثر فشردگی عصب امکان دارد بی‌حسی یا ضعف در دست‌ها یا پاها ایجاد شود. آسیب‌های طناب نخاعی و شکستگی در قسمت فوقانی ستون فقرات گردنی میتواند بر کنترل تنفس اثر گذاشته و ممکن است دشواری در تنفس یا عدم توانایی در کشیدن نفس عمیق در شخص ایجاد شود.
تشخیص شکستگی مهرههای گردن
در مورد علت شکستگی مهرههای گردن باید توجه شود که در زمان بروز آسیب‌دیدگی یا تصادف و مخصوصا زمانی که گردن‌درد وجود داشته باشد، امکان دارد شکستگی یا دررفتگی در قسمت ستون فقرات گردنی بروز کرده باشد. تشخیص این عارضه معمولا با استفاده از معاینه بدنی و آزمایش‌های رادیولوژی انجام می‌شود.
در ارتباط با علائم شکستگی مهرههای گردن بایستی ذکر شود که علائم جسمانی مرتبط با شکستگی مهرههای گردن متفاوت هستند. معمولا ورم و کبودی قابل توجه در قسمت شکستگی در پشت گردن وجود دارد. شکستگی شدید، سبب به هم ریختگی راستای استخوان‌ها می‌شود. در صورت فشردگی شدید اعصاب نخاعی، امکان دارد ضعف و بی‌حسی شدید در دست‌ها یا پاها ایجاد شود.
تصویربرداری با اشعه ایکس از ستون فقرات گردنی، جهت ارزیابی دقیق شکستگی الزامی است. در برخی از مواقع، تشخیص شکستگی یا بی‌ثباتی با جابه‌جاشدگی کم (یا بدون جابه‌جاشدگی) دشوار میباشد. بنابراین از سی تی اسکن استفاده می‌شود. سی تی اسکن بهترین روش جهت تشخیص وجود شکستگی است. در صورتی که شخص دچار شکستگی مهرههای گردن نشده باشد ولی گردن‌درد وجود داشته و این عارضه در اثر ضربه یا تصادف بروز کرده باشد، معمولا از تصویربرداری با اشعه ایکس جهت اطمینان از عدم وجود بی‌ثباتی رباط استفاده می‌شود. روش ام آر آی برای ارزیابی شدت فشردگی عصبی یا آسیب‌دیدگی طناب نخاعی سودمند میباشد ولی این روش جهت تشخیص شکستگی، نسبت به سی تی اسکن از دقت کمتری برخوردار است. روش ام آر آی همیشه بایستی در افراد دچار دررفتگی یا شکستگی مهرههای گردن که از لحاظ عصب‌شناختی سالم می‌باشند، پیش از جا انداختن استخوان انجام شود.
روش‌های درمان شکستگی مهرههای گردن
نوع درمان شکستگی مهرههای گردن به مهره آسیب‌دیده در گردن و میزان شکستگی بستگی دارد. فشردگی جزئی معمولا با استفاده از گردنبند طبی برای مدت شش تا هشت هفته درمان می‌شود (تا زمانی که استخوان بهبود پیدا کند). استفاده از داروهای مسکن و داروهای تجویزی پزشک میتواند به تسکین درد کمک کند ولی سبب درمان عارضه نمی‌شود. شکستگی‌های شدیدتر امکان دارد به کشش ستون فقرات، ترمیم با جراحی یا فیوژن ستون فقرات نیاز داشته باشد. ممکن است جراحی شکستگی مهرههای گردن به زمان زیادی برای بهبودی و سپس فیزیوتراپی نیاز داشته باشد.
استفاده از گردنبند طبی
در ارتباط با روش‌های درمان شکستگی مهرههای گردن بایستی ذکر شود که استفاده از گردنبند طبی میتواند سبب حفظ وضعیت مناسب گردن در طول روز و بهبود عارضه شود. استفاده از گردنبند طبی به حرکت گردن و تسریع روند بهبود کمک می‌کند. به طور کلی گردنبندهای طبی شامل دو نوع اصلی هستند: گردنبندهای نرم و گردنبندهای سخت.
گردنبندهای نرم شامل:
همچنین برخی از انواع گردنبند طبی سخت شامل موارد زیر هستند:
ترکشن (کشش ستون فقرات)
در روش کشش ستون فقرات، از ابزار مخصوص جهت محدود کردن حرکت سر و گردن استفاده می‌شود. ممکن است این ابزار دارای وزنه و قرقره‌هایی جهت قرارگیری استخوان‌ها در وضعیت مناسب باشد. هالو وست (Halo vest)، نوعی ابزار ترکشن است که دارای یک جلیقه سخت و یک حلقه (Halo) به دور سر میباشد. جلیقه از طریق میله‌هایی به حلقه متصل است. پزشکان از طریق پیچ‌های مخصوصی، حلقه (Halo) را به جمجمه متصل می‌کنند.
تحقیقات نشان می‌دهند که استفاده از این ابزار کشش ستون فقرات میتواند سبب کوتاه شدن مدت بستری در بیمارستان شده و همچنین ارزان‌تر از دیگر روش‌های درمانی میباشد. البته روش ترکشن یک روش تهاجمی است که برای برخی از افراد مانند افراد مُسن و برخی از افراد چاق مناسب نمی‌باشد.
جراحی
چنانچه شکستگی گردن شدید باشد و استفاده از گردنبند یا کشش ستون فقرات برای درمان کافی نباشد، امکان دارد پزشک استفاده از جراحی را توصیه کند. جراحی میتواند در مواردی مانند دررفتگی استخوان در گردن، عدم ثبات گردن و یا جدا شدن قطعات استخوان در اثر آسیب‌دیدگی مفید باشد. پس از جراحی، امکان دارد به فیزیوتراپی و توانبخشی نیاز باشد. جهت اطمینان از بهبودی کامل، فیزیوتراپی و توانبخشی بایستی برای مدت چندین ماه استفاده شوند.
زمان بهبودی پس از شکستگی مهرههای گردن
در صورت شکستگی مهرههای گردن، امکان دارد به بستری شدن برای مدت چند روز یا چند هفته در بیمارستان نیاز باشد. پس از جراحی، ممکن است شخص مجبور باشد که برای مدت بیشتری نیز در بیمارستان بماند. اگر شکستگی جزئی باشد و طناب نخاعی آسیب ندیده باشد، بیمار میتواند طبق دستور پزشک از گردنبند طبی استفاده کند تا بهبودی در منزل صورت بگیرد. در ارتباط با مراقبت از شکستگی مهرههای گردن بایستی ذکر شود که نکات زیر می‌توانند به درمان شکستگی مهرههای گردن و بهبودی در منزل کمک کنند:
- گردنبند طبی بایستی دقیقا طبق دستور پزشک استفاده شود. برای مثال ممکن است پزشک توصیه کند که گردنبند طبی در تمام طول روز و در زمان خواب نیز مورد استفاده قرار گیرد.
- داروهای مُسکن بایستی طبق تجویز پزشک مصرف شوند. از مصرف بیش از مقدار تجویز شده بایستی خودداری شود.
- در صورتی که درد تحت کنترل نمی‌باشد، با پزشک تماس بگیرید.
- از مصرف داروهای بدون نیاز به نسخه به همراه داروهای تجویز شده توسط پزشک خودداری کنید (مگر طبق توصیه پزشک).
- در صورت دستور پزشک، از تمارین ورزشی تقویتی استفاده کنید. از انجام تمارین یا هر فعالیتی که سبب تشدید درد می‌شود خودداری کنید.
- طبق توصیه پزشک از فیزیوتراپی استفاده کنید. از دستورات متخصص فیزیوتراپی در ارتباط با حرکت و تقویت گردن در منزل پیروی کنید.
- جهت قرارگیری گردن و کمر در راستای مناسب، از بالش با ارتفاع مناسب استفاده کنید.
- بازگشت به محل کار یا فعالیت‌های دیگر بایستی طبق تایید پزشک انجام شود.
- جهت تسکین بیشتر درد از پد حرارتی (هر بار به مدت 20 دقیقه) در ناحیه گردن استفاده کنید. در صورت نیاز، این روش را هر دو ساعت یک بار انجام دهید.
- هر چند ساعت یک بار برای کمک به رفع ورم، از پک سرد استفاده کنید. در صورت احساس سرمای بیش از حد، استفاده از پک را متوقف کنید.
- جهت خودداری از زمین خوردن، از کفش مناسب در خارج از منزل و از جوراب یا دمپایی غیر لغزنده در منزل استفاده کنید. قالیچه یا اجسامی که سبب افزایش احتمال زمین خوردن می‌شوند را از سر راه بردارید.
- پیش از تایید پزشک، از رانندگی خودداری کنید. حتی یک تصادف جزئی میتواند سبب تشدید آسیب‌دیدگی گردن شود. همچنین رانندگی میتواند سبب ایجاد اختلال در روند بهبود شود.
جلوگیری از شکستگی مهرههای گردن
علت شکستگی مهرههای گردن، برخوردهای شدید و آسیب‌دیدگی می‌باشند. پیشرفت در ساخت تجهیزات ورزشی و تغییر قوانین، سبب کاهش تعداد شکستگی مرتبط با ورزش شده است. مراقبت از شکستگی مهرههای گردن و جلوگیری از بروز این عارضه با استفاده از روش‌های زیر امکان‌پذیر است:
- به‌کارگیری کمربند ایمنی در زمان استفاده از خودرو
- خودداری از شیرجه زدن در استخر کم‌عمق؛ همچنین بایستی اطمینان حاصل شود که افراد نوجوان در زمان شنا تحت نظارت دقیق قرار دارند.
- استفاده از تجهیزات محافظتی مناسب در زمان ورزش و رعایت مقررات ایمنی مانند به‌کارگیری تشک مخصوص جهت کاهش شدت ضربات.
- ارزیابی فضای داخل منزل جهت اطمینان از ایمنی برای افراد مُسن. ایجاد تغییرات جزئی مانند استفاده از ابزار کمکی نزدیک حمام و دستشویی میتواند به کاهش احتمال زمین خوردن کمک کند.
سوال‌های رایج در مورد شکستگی مهرههای گردن
شکستگی مهرههای گردن چقدر خطرناک میباشد؟
شکستگی مهرههای گردن خطرناک میباشد. این عارضه میتواند سبب فلج شدن و یا حتی مرگ شخص بشود.
بهبودی شکستگی مهرههای گردن به چقدر زمان نیاز دارد؟
زمان بهبودی در هر شخص بسته به وضعیت کلی سلامتی متفاوت است؛ ولی در حالت کلی در صورتی که شکستگی در حالت پایدار و بدون جابه‌جایی باشد و از گردنبند طبی استفاده شود، امکان دارد شخص بتواند پس از حدود 8 هفته استفاده از گردنبند طبی را متوقف کند.
شکستگی مهرههای گردن چگونه درمان می‌شود؟
در صورت احتمال وجود شکستگی، گردن بایستی بلافاصله با استفاده از آتل مخصوص گردن و تخته ویژه ثابت نگه داشتن ستون فقرات، بی‌حرکت نگه داشته شود. اگر ستون فقرات گردنی از راستای خود خارج شده باشد، از کشش ستون فقرات جهت اصلاح راستای ستون فقرات استفاده می‌شود. امکان دارد از استروئید جهت کنترل آسیب و التهاب طناب نخاعی استفاده شود. اگر شکستگی شدید باشد، ممکن است جراحی به کار برده شود.
آیا بهبود شکستگی مهرههای گردن امکان‌پذیر است؟
در صورتی که شکستگی بر طناب نخاعی اثر نگذاشته باشد، امکان دارد این آسیب با استفاده از گردنبند طبی برای مدت شش تا هشت هفته (تا زمان بهبود استخوان‌ها) درمان شود.
شکستگی بیشتر در چه قسمت‌هایی از گردن ایجاد می‌شود؟
ستون فقرات در قسمت گردن در معرض آسیب‌دیدگی قرار دارد چرا که دارای قابلیت حرکتی زیادی میباشد و وزن سر بر روی گردن قرار دارد. شکستگی در سطح C2 (%30 ~) و C7 (%20 ~) شایع‌ترین سطوح شکستگی مهرههای گردن محسوب می‌شوند.
آیا راه رفتن با وجود شکستگی مهرههای گردن امکان‌پذیر است؟
بیمار با وجود شکستگی مهرههای گردن قادر به انجام برخی از تمارین ورزشی نمی‌باشد ولی در صورت تایید متخصص، بیمار میتواند با وجود این آسیب‌دیدگی پیاده‌روی کند.
نحوه خوابیدن با وجود شکستگی گردن چگونه است؟
برخی از وضعیت‌های بدنی در زمان خواب جهت تسکین درد گردن شامل موارد زیر می‌باشند:
- خوابیدن به پشت به طوری که بالاتنه اندکی با سطح زمین زاویه داشته باشد.
- خوابیدن به پشت و قرار دادن یک بالش زیر زانوها
- خوابیدن به پهلو، با پاهای جمع شده در شکم و دست‌های خم شده
- خوابیدن در حالتی که یک بالش بین زانوها قرار داشته باشد.
