پیچ خوردگی مچ پا آسیبی است که هنگام غلت زدن، پیچاندن یا چرخاندن مچ پا به شکلی ناخوشایند رخ می‌دهد. این حالت میتواند باعث کشیدگی یا پارگی رباط‌هایی شود که به نگه داشتن استخوان‌های مچ پا در کنار هم کمک می‌کنند. پیچ خوردگی مچ پا آسیبی شایع است که در بین افراد در هر سنی و در تمام سطوح فعالیت رخ می‌دهد. بدون درمان و توانبخشی مناسب، پیچ خوردگی شدید یا درمان نشده میتواند مچ پای شما را ضعیف کند و احتمال آسیب مجدد به آن را افزایش دهد. پیچ خوردگی مکرر مچ پا میتواند منجر به مشکلات طولانی مدت از جمله آسیب مکرر، آرتریت و بی‌ثباتی مچ پا شود.
درجات پیچ خوردگی مچ پا
سه رباط مانع از جابجایی استخوان‌های مچ پا از جای خود میشوند. پیچ خوردگی مچ پا زمانی رخ می‌دهد که یکی از این رباط‌ها بیش از حد کشیده شده یا پاره شده باشد. پزشکان، پیچ خوردگی مچ پا را بر اساس شدت آن درجه بندی می‌کنند:
- خفیف (درجه I): رباط‌های شما کشیده شده اما پاره نشده‌اند. مچ پای شما هنوز ثابت است. ممکن است کمی درد و سفتی داشته باشید.
- متوسط (درجه II): یک یا چند رباط تا حدی پاره شده است. مفصل کاملاً پایدار نیست و شما نمی‌توانید آن را به اندازه معمول حرکت دهید. تورم و درد متوسطی دارید.
- شدید (درجه III): یک یا چند رباط کاملاً پاره شده و مچ پای شما ناپایدار است. شما درد زیادی دارید و نمی‌توانید مچ را حرکت دهید.
علائم پیچ خوردگی مچ پا
- تورم و کبودی: ممکن است مچ پای شما آنقدر متورم شده باشد که بتوانید با انگشت خود روی آن ناحیه فشار دهید و فرورفتگی ایجاد شود.
- درد: اعصاب شما بعد از پیچ خوردگی حساس‌تر میشوند. مفصل درد می‌کند و ممکن است ضربان داشته باشد. وقتی روی آن فشار می‌دهید، پای خود را به روش‌های خاصی حرکت می‌دهید، راه می‌روید یا می‌ایستید، اغلب بدتر میشود.
- قرمزی و گرمی: پیچ خوردگی مچ پا باعث میشود خون بیشتری به ناحیه جریان پیدا کند.
- بی‌ثباتی: زمانی که رباط کاملاً پاره شود، مفصل ممکن است احساس ضعف کند.
- مشکل در راه رفتن: پیچ خوردگی ممکن است میزان حرکت مچ پا را محدود کند.
علل پیچ خوردگی مچ پا
پیچ خوردگی مچ پا اغلب هنگام ورزش کردن رخ می‌دهد، به خصوص آن‌هایی که شامل تغییر جهت ناگهانی یا پریدن و فرود آمدن به طرز نادرست است. این ورزش‌ها شامل فوتبال، بسکتبال، والیبال و کوهنوردی است. اما پیچ خوردگی مچ پا همیشه با ورزش مرتبط نیست و می‌توانید در انجام فعالیت‌های روزمره نیز دچار این عارضه شوید. موارد خاصی وجود دارند که می‌توانند خطر پیچ خوردگی مچ پا را افزایش دهد مانند:
- تازه وارد بودن به ورزش یا عدم تمرین صحیح
- گرم نکردن مناسب قبل از ورزش
- پوشیدن کفش‌های نامناسب، که ممکن است باعث شود بیشتر به مچ پای آسیب بزنید.
- به طور منظم ورزش نکردن، به این معنی که عضلات و مفاصل شما ممکن است ضعیف و مستعد آسیب شوند.
- داشتن هماهنگی یا تعادل ضعیف
- کمبود وزن
اگر تجربه پیچ خوردگی مچ پا را دارید، به احتمال زیاد دوباره آن را تجربه خواهید کرد. این به این دلیل است که رباط‌های مچ پا ممکن است حتی پس از بهبودی ضعیف‌تر شوند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
برای پیچ خوردگی مچ پا همیشه نیازی به کمک پزشکی ندارید. اما اگر پیچ خوردگی شما بسیار بد باشد، ممکن است به درمان‌های پزشکی نیاز داشته باشید. همچنین ممکن است به سایر قسمت‌های مچ پا مانند استخوان‌ها یا تاندون‌ها آسیب رسانده باشید و تشخیص پیچ خوردگی بسیار سخت و شکستگی بدون عکس‌برداری با اشعه ایکس دشوار باشد. اگر مچ پای شما هنگام ایستادن بیش از حد درد می‌گیرد، تغییر شکل داده است یا پوست شما آسیب دیده است، فوراً به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر درد و تورم بهبود نیافت یا بعد از چند روز بدتر شد، باید مچ پای شما معاینه شود. اگر به پیچ خوردگی مکرر مچ پای خود ادامه می‌دهید یا احساس می‌کنید مچ پایتان بی‌ثبات است، به پزشک یا فیزیوتراپیست خود مراجعه کنید.
تشخیص پیچ خوردگی مچ پا
پزشک سعی می‌کند شکستگی استخوان یا آسیب جدی دیگر را رد کند. وی، پا و مچ پای شما را حرکت داده تا بفهمد چه استخوان‌هایی تحت تأثیر قرار گرفته‌اند و مطمئن شود که اعصاب و شریان‌های شما آسیب ندیده‌اند. پزشک همچنین بررسی می‌کند که تاندون آشیل شما، که در امتداد پشت مچ پا قرار دارد، پاره نشده باشد. ممکن است برای بررسی شکستگی، نیاز باشد یک اسکن اشعه ایکس بدهید. همچنین اگر پیچ خوردگی شما شدید باشد، پزشک ممکن است آزمایشات تصویربرداری بیشتری را تجویز کند، از جمله:
- ام آر آی: این تکنیک تصویربرداری، میتواند تصاویری از چیزهای داخل بدن شما گرفته تا رباط‌های پاره شده، غضروف آسیب دیده، تراشه‌های استخوانی و سایر مشکلات را نشان دهد.
- سونوگرافی: این روش، به پزشک شما نشان می‌دهد که رباط شما در حالی که مچ پای خود را حرکت می‌دهید چگونه به نظر می‌رسد.
- سی تی اسکن: این تکنیک، از اشعه ایکس و کامپیوتر برای ایجاد تصاویر دقیق از استخوان‌های شما استفاده می‌کند.
درمان پیچ خوردگی مچ پا
در چند روز اول، 4 مرحله معروف به درمان R.I.C.E را برای کمک به کاهش تورم و حمایت از آسیب دنبال کنید:
- استراحت: انجام هرگونه ورزش یا فعالیتی را متوقف کنید و سعی کنید هیچ وزنی روی ناحیه آسیب دیده وارد نکنید.
- کمپرس یخ: یک کیسه یخ (یا یک کیسه سبزیجات یخ زده پیچیده شده در حوله) را به مدت 20 دقیقه هر 2 تا 3 ساعت روی محل آسیب قرار دهید.
- فشرده سازی مچ پا: بانداژی را در اطراف مچ آسیب دیده بپیچید تا از آن حمایت کنید.
- بالا بردن پا: تا حد امکان پا را روی بالش بلند نگه دارید.
اگر وضعیت شما بهبود نیافت، ممکن است لازم باشد از یک یا همه روش‌های درمانی زیر استفاده کنید:
دارو
داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می‌توانند به کنترل درد و تورم کمک کنند. از آنجایی که آنها هم با کاهش تورم و هم با کنترل درد عملکرد را بهبود می‌بخشند، نسبت به داروهای ضد درد مخدر گزینه بهتری برای پیچ خوردگی‌های خفیف هستند.
بریس
مچ بند معمولاً برای درمان جراحات یا تسکین درد ناشی از پیچ خوردگی مچ پا استفاده میشود. در حالی که خرید مچ بند به صورت آنلاین یا در یک داروخانه محلی امکان پذیر است، مهم است که انواع موجود را بشناسید و برای تعیین اینکه کدام درمان برای شما بهترین است، با پزشک خود مشورت کنید.
مچ بند کشی
مچ بندهای الاستیک اغلب برای درمان پیچ خوردگی‌های خفیف مچ پا و تاندونیت استفاده میشوند. این نوع بریس‌ها از مواد کششی سبک وزن ساخته شده‌اند که امکان چرخش و حرکت طبیعی مچ پا را فراهم می‌کنند. آنها برای حمایت از مفصل، تقویت تعادل و کاهش تورم طراحی شده‌اند. مچ بندهای فشاری همچنین به گرم نگه داشتن مفصل مچ پا و کاهش سفتی عضلات کمک می‌کنند. آنها را معمولاً می‌توان روی مچ پای راست یا چپ پوشید و معمولاً بر اساس سایز کفش فروخته میشوند.
آتل شبانه مچ پا
آتل‌های مچ پای شبانه را می‌توان برای بهبود دامنه حرکتی و تراز کردن مفاصل برای استفاده کاربردی، اغلب برای تحمل وزن، یا برای جلوگیری از ایجاد انقباض استفاده کرد.
فوت واکر
کفش‌های پیاده‌روی یا همان فوت واکر، به شما این امکان را می‌دهند که در حین راه رفتن و انجام فعالیت‌های روزانه، به پای خود استراحت دهید. فوت واکر فقط برای پیچ خوردگی مچ پا نیست. پزشکان همچنین آنها را برای درد پاشنه پا، تاندونیت و سایر مشکلات تجویز می‌کنند. به خاطر داشته باشید که فوت واکرها معمولاً تنها بخشی از یک برنامه درمانی کلی هستند.
مچ بندهای سفت و سخت
پزشکان اغلب مچ بندهای سفت و سخت را برای ورزشکاران یا افراد فعال تجویز می‌کنند تا به آنها کمک کند پس از پیچ خوردگی مچ پا یا شکستگی بهبود یابند. این نوع مچ بند از پلاستیک سخت ساخته شده است که از دو طرف مچ پا کشیده شده و با تسمه‌های Velcro محکم میشود. در حالی که مچ بندهای سفت و محکم، پشتیبانی عالی را ارائه می‌دهند، ممکن است در داخل کفش جا نشوند. بسته به شرایط، پزشک ممکن است پس از شروع بهبودی مچ پا، به بیمار توصیه کند که از نوع کمتر محدودکننده این مچ بندها استفاده کند.
مچ بند فنر دار
مچ بندهای فنری کمک می‌کنند تا فشار ملایمی برای اکستنشن پا ایجاد شود و بار از روی مچ پا برداشته شود. این نوع از مچ بندها بسیار شبیه به قوزبندهای الاستیک هستند. علاوه بر فنری بودن، با مواد الاستیک ساخته شده‌اند که به حمایت از مچ پا کمک می‌کند.
مچ بند افتادگی مچ پا
این نوع از مچ بند برای حمایت از مچ پا و خمیدگی پشتی پا طراحی شده است. هدف اصلی آن، جلوگیری از وارونگی و افتادن مچ پا و پا است که میتواند در اثر پیچ خوردگی مچ پا ایجاد شود.
فیزیوتراپی
اگر پیچ خوردگی مچ پای شما خیلی بد است یا بعد از یک هفته بهتر نشده، شاید بهتر باشد به فیزیوتراپیست مراجعه کنید. فیزیوتراپیست میتواند یک برنامه ورزشی برای شما طراحی کند که شامل تمرینات هماهنگی و نیز تعادلی است. هدف آن تقویت قدرت و تحرک شما در عین بازگرداندن دامنه کامل حرکتی در مچ پا است. داشتن ماهیچه‌ها و مفاصل قوی مچ پا ممکن است به این معنی باشد که احتمال پیچ خوردگی مجدد مچ پا کمتر است. همچنین مهم است که به برنامه ورزشی که فیزیوتراپیست شما توصیه می‌کند پایبند باشید. این کار به شما کمک می‌کند قبل از بازگشت به ورزش یا فعالیت‌های پرتحرک مطمئن شوید که مچ پای شما به قدرت کافی خود رسیده است.
جراحی برای پیچ خوردگی مچ پا
خیلی بعید است که برای پیچ خوردگی مچ پا نیاز به جراحی داشته باشید؛ اما اگر مچ پای شما به شدت پیچ خورده است یا بهتر نمی‌شود، فیزیوتراپ شما ممکن است شما را برای ارزیابی به یک جراح ارتوپد ارجاع دهد. وی به شما خواهد گفت که آیا جراحی ممکن است برای شما مفید باشد یا خیر. اگر ورزش می‌کنید یا یک ورزشکار در سطح حرفه‌ای هستید، به احتمال زیاد به جراحی نیاز خواهید داشت.
بهبودی پس از پیچ خوردگی مچ پا
برای بهبودی کامل از پیچ خوردگی مچ پا، باید دامنه حرکتی طبیعی مفصل مچ پا را بازگردانید و رباط‌ها و ماهیچه‌های پشتیبان آن را تقویت کنید. افراد معمولاً زمانی که درمان آنها بر بازیابی عملکرد مچ پا (اغلب با کمک آتل، بریس، نوار چسب یا بانداژ الاستیک) به جای بی‌حرکتی (مانند استفاده از گچ) تأکید می‌کند، زودتر به فعالیت‌های عادی خود باز می‌گردند.
اگرچه ممکن است درد مچ پا کاهش یافته باشد، اما باید صبر کنید تا دامنه حرکتی کامل داشته باشید و قدرت مچ پایتان بازگردد. اگر خیلی زود شروع کنید، ممکن است دوباره به مچ پا آسیب بزنید که ممکن است منجر به مشکلات طولانی مدت شود. از پزشک یا فیزیوتراپ خود بپرسید که چه زمانی می‌توانید با خیال راحت دوباره به فعالیت‌های عادی خود از جمله ورزش بپردازید. مدت زمانی که طول می‌کشد تا شما بهبود یابید، به شدت پیچ خوردگی مچ پای شما بستگی دارد. پیچ خوردگی‌های خفیف تا متوسط باید به اندازه کافی بهبود یابند تا در عرض چند هفته بتوانید راه بروید. اما ممکن است دو یا سه ماه طول بکشد تا به حالت عادی برگردید، از جمله ورزش کردن. اگر دچار پیچ خوردگی مچ پا شدید، بهبودی ممکن است چندین ماه طول بکشد، به خصوص اگر نیاز به جراحی داشته باشید. همچنین خطر آسیب مجدد به مچ پا وجود دارد، به خصوص در چهار تا شش هفته اول.
پیشگیری از پیچ خوردگی مچ پا
مچ پای پیچ خورده احتمال بیشتری دارد که دوباره آسیب ببیند، پس بهتر است نکات زیر را انجام دهید:
- مچ پاهای خود را قوی و انعطاف پذیر نگه دارید: در مورد تمرینات تقویتی با پزشک یا فیزیوتراپیست خود صحبت کنید.
- کفش مناسب بپوشید: کفش‌هایی را انتخاب کنید که از مچ پای شما حمایت می‌کند، مانند کفش‌های بسکتبال.
- اگر ورزش می‌کنید، بهتر است مچ پای ضعیف خود را برای حمایت بیشتر، با نوار چسب‌های مخصوص بچسبانید. همچنین اگر بیش از یک تجربه پیچ خوردگی داشته‌اید، از پزشک خود در مورد استفاده از مچ بند بپرسید.
- مطمئن شوید که زمین بازی یا زمین معمولی، خالی از هر گونه سوراخ یا مانع باشد.
- از شر موانع یا خطرات سر راه در خانه و حیاط منزل خود خلاص شوید.
سوالات متداول
آیا پیچ خوردگی مچ پای من، تبدیل به آسیب دائمی میشود؟
برخی از افراد پس از پیچ خوردگی مچ پا دچار مشکلات مداومی میشوند. اگر پیچ خوردگی مچ پا شدید باشد، این احتمال بیشتر است. همچنین اگر قبلاً سابقه پیچ خوردگی مچ پا را دارید، به خصوص اگر رباط‌های شما به درستی بهبود نیافته باشند، احتمال بیشتری وجود دارد که دوباره به این عارضه دچار شوید.
چگونه بفهمم که مچ پایم پیچ خورده است؟
اگر مچ پای خود را به زمین زدید و پیچ خوردید و آسیب باعث درد، تورم و کبودی در شما شد و در راه رفتن مشکل دارید، می‌توانید فرض کنید که مچ پایتان پیچ خورده است. در این حالت بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا وی آسیب را ارزیابی کرده و درمان مناسب را ارائه کند.
چه داروهایی برای پیچ خوردگی مچ پا استفاده میشوند؟
داروهای ضدالتهابی، مانند ایبوپروفن، ممکن است به کاهش درد و تورم ناشی از این عارضه کمک کنند.
مچ پای پیچ خورده من تا چه زمانی متورم خواهد ماند؟
تورم به طور معمول بلافاصله ظاهر نمی‌شود و ممکن است چندین ساعت طول بکشد تا بیشتر شود. اگر دچار تورم شدید، ممکن است تا 48 ساعت برای پیچ خوردگی خفیف تا متوسط طول بکشد. تورم در پیچ خوردگی‌های شدید ممکن است تا زمانی که رباط پاره شده بهبود یابد، بیشتر طول بکشد.
آیا میتوانم روی مچ پای پیچ خوردهام راه بروم؟
فشار بیش از حد بر روی مچ پای پیچ خورده میتواند پیچ خوردگی را بدتر کند، باعث ناراحتی بیشتر و طولانی شدن زمان بهبودی شود.
آیا پیچ خوردگی مچ پا به خودی خود بهبود می‌یابد؟
بیشتر پیچ خوردگی‌ها به خودی خود بهبود می‌یابند، اما بازسازی قدرت در مچ پا میتواند به جلوگیری از آسیب‌های بعدی کمک کند. اگر به رباط‌های مچ پای خود اجازه ندهید که به خوبی بهبودی پیدا کنند، ممکن است دچار بی‌ثباتی طولانی مدت (پیچ‌خوردگی مکرر مچ پا) شوید. همچنین اگر علائم شما بیش از چهار تا شش هفته پس از آسیب ادامه یابد و همچنان هنگام راه رفتن روی پای خود احساس ضعف می‌کنید، ممکن است دچار پیچ خوردگی مزمن مچ پا شده باشید.
پیچ خوردگی مچ پا چقدر طول می‌کشد تا بهبود یابد؟
زمان بهبودی برای پیچ خوردگی مچ پا بسته به شدت آسیب شما متفاوت است. التیام یک پیچ خوردگی جزئی ممکن است بین دو هفته و برای بهبود یک پیچ خوردگی شدید بین 6 تا 12 هفته طول بکشد.
بهترین ساپورت برای مچ پای پیچ خورده چیست؟
اگر در حال درمان پیچ خوردگی حاد یا خفیف مچ پا هستید، مچ بندهای نیمه سفت انتخابی عالی هستند. مچ بند نرم یا سبک، گزینه دیگری است که حمایت کمتری را ارائه می‌دهد و در برخی موارد میتواند به جلوگیری از آسیب یا محافظت از مچ پا آسیب دیده کمک کند.
