کاربردهای اسکن کف پا چیست و چه مزایایی دارد؟

پزشک برای آنکه بتوانند اطلاعات لازم در خصوص شکل، سایز، فشار و حرکات پا را به دست بیاورد سالی یک بار درخواست انجام اسکن کف پا را خواهد داد. اسکن کف پا اطلاعات خوبی را در خصوص نوع قوس کف پا، چرخش پا به داخل یا خارج، نقاط فشاری، سایز و آنالیز الگوی راه رفتن در اختیار پزشک قرار خواهد داد. به این ترتیب پزشک می‌‌تواند علت درد پا و سایر نقاط بدن را تشخیص دهد. به خاطر داشته باشید که سلامت پا تضمین کننده سلامت سایر نقاط بدن است. ارزیابی دقیق پا اهمیت بسیار زیادی دارد زیرا مشکلات حرکتی و اختلالات سیستم اسکلتی عضلانی را نشان می‌دهد. به این ترتیب پزشک می‌‌تواند نوع قوس کف پا و حرکات پا را تشخیص دهد. پا یکی از ساختارهای پیچیده بدن است که به جذب ضربه و کنترل بدن می‌پردازد. در صورتی که کف پا نتواند به جذب ضربه کمک کند فشار بسیار زیادی به پا و سایر نقاط بدن وارد می‌شود و شما دچار آسیب دیدگی خواهید شد. بروز هر گونه مشکل در ساختار کف پا باعث آسیب دیدگی عضلات و تاندون‌های محافظ کف پا و ساق پا خواهد شد و احتمال آسیب دیدگی آن افزایش می‌یابد

اسکن کف پا برای چه افرادی مناسب است؟ 

سلامت پا بیشتر از خود پاها، بر سایر قسمت‌های بدن تأثیر می گذارد! عدم تعادل ساختاری در پا می‌تواند طیف گسترده ای از مسائل را ایجاد کند. آیا می‌دانید، 75 درصد از جمعیت در طول زندگی خود با مشکلات پا مواجه می‌شوند؟ طبق برخی تخمین‌ها، درصد بیشتر مشکلات پا، ناشی از عادت‌های بد راه رفتن و استفاده بیش از حد، می‌شود. در اکثر مواقع، اسکن کف پا در موارد زیر انجام می‌شود:

• کودکان دارای معلولیت اوتیسم (ASD) که غالباً مشکلات تعادل و راه رفتن دارند
• کودکان و بزرگسالان با تشخیص عصبی مانند مولتیپل اسکلروزیس، بیماری پارکینسون، سکته مغزی یا فلج مغزی که بر حرکت و تعادل تأثیر می‌گذارد
• ورزشکارانی که به دنبال کاهش و یا جلوگیری از آسیب‌ها و بهینه سازی عملکرد پا هستند
• کودکان و بزرگسالان با درد مداوم پا یا اندام تحتانی
• افراد مبتلا به نوروپاتی در معرض خطر زخم پا
• افراد مبتلا به دیابت که ممکن است در مناطق تحت فشار زیاد در معرض خطر زخم / شکستگی پا قرار بگیرند
• افرادی که کف پای صاف و یا قوس شدید پا دارند
• کمردردهای شدیدی که مفاصل پا را نیز درگیر می‌کند
• درد طولانی مدت پاشنه پا
• بررسی وضعیت پا قبل و بعد از عمل
• برای تشخیص آسیب پا در بیماران دیابتی و بیماری‌های نوروپاتی

اسکن کف پا چه چیزی را نشان می‌دهد؟ 

از آنجایی که این دستگاه بسیار دقیق طراحی شده است، مواردی که در معاینه‌ی فیزیکی قابل رویت نیستند در اسکن کف پا بطور واضح قابل مشاهده است:

• میزان فشار وارد شده به کف پا
• اندازه گیری دینامیکی، الگوهای راه رفتن و عملکرد پا
• تعادل بین پا و اندام تحتانی (یک یا دو پا)
• اثربخشی ارتوزهای پا از جمله کفش و مقایسه پابرهنه راه رفتن
• سرعت بارگیری پا و اندام تحتانی
• نسبت‌ها و زاویه‌های راه رفتن مانند حرکت به سمت جلو، عقب، حرکت به داخل و خارچ مچ پا
• اندازه گیری میزان سرعت و قدم
• میزان قوس و صافی کف پا
• مشاهده بخش‌های از پا به‌صورت جداگانه

کاربردهای اسکن کف پا

برخی از کاربردهای اسکن سه بعدی کف پا به شرح زیر می‌باشد:

التهاب فاسیای کف پا

اکثر افرادی که دچار درد پاشنه می‌شوند تصور می‌کنند که خار پاشنه دارند، خار پاشنه یک زائده استخوانی است که در ناحیه پاشنه به وجود می‌آید. با این حال در اکثر مواقع درد پاشنه ارتباطی به خار پاشنه ندارد و به علت التهاب پلانتار فاسیا به وجود می‌آید. پلانتار فاسیا یک بافت همبند است که از ناحیه پاشنه تا قاعده انگشتان امتداد پیدا می‌کند. آسیب دیدگی این بافت باعث بروز علائمی شبیه التهاب تاندون خواهد شد که با گذر زمان باعث ضعیف شدن فرآیند ساخت رشته‌های کلاژن و آسیب دیدگی مزمن بافت خواهد شد. خبر خوبی که وجود دارد این است که این اختلال به خوبی قابل درمان است و به روش‌های درمانی مختلف پاسخ می‌دهد به نحوی که بافت‌های آسیب دیده تقویت می‌شوند و فشار از روی آنها برداشته می‌شود.

التهاب تاندون آشیل

التهاب تاندون آشیل یکی از اختلالات شایعی است که به علت تحلیل رفتگی بزرگترین تاندون بدن انسان به وجود می‌آید. تاندون آشیل یک رشته فیبروزی سفت است که وظیفه متصل کردن عضلات ساق پا به استخوان پاشنه را برعهده دارد و وجود آن برای انجام دادن فعالیت‌های روزمره از قبیل راه رفتن، دویدن و پریدن و ضروری است. با توجه به نقش حیاتی این تاندون احتمال آسیب دیدگی آن بسیار زیاد است که در نهایت شروع به تحلیل رفتگی خواهد کرد. معمولاً این تحلیل رفتگی در دو ناحیه رخ می‌‌دهد که عبارتند از قسمت داخلی تاندون آشیل به سمت استخوان پاشنه و قسمت پشت پا. التهاب تاندون آشیل معمولاً در دوندگان شایع است که به علت تحت فشار قرار گرفتن ناشی از دویدن به مدت طولانی ایجاد می‌گردد. این اختلال همچنین در افرادی که فقط آخر هفته ورزش می‌‌کنند بسیار شایع است.

درد و تورم ساق پا

درد و تورم ساق پا یکی دیگر از اختلالات شایعی است که به علت التهاب مفاصل، تاندون و بافت استخوانی در اطراف ساق به وجود می‌آید. این اختلال باعث بروز درد انتشار دهنده در امتداد استخوان ساق می‌شود و معمولاً ناحیه ای به وسعت ۵ تا ۱۰ سانتیمتر را درگیر می‌کند. این اختلال معمولاً افرادی که فعالیت جسمانی بالایی دارند را درگیر می‌کند و در مراحل اولیه به طور خود به خود بهبود پیدا می‌‌کند. اما با پیشرفت بیماری معمولاً درد باعث ناتوانی جسمی بیمار شده به نحوی که نمی‌‌تواند به انجام فعالیت‌های دلخواه خود بپردازد. بر خلاف آنچه که قبلا تصور می‌شد درد ساق پا به آسیب دیدگی استخوان ارتباط ندارد بلکه به علت پارگی های کوچک در عضلات اطراف استخوان ایجاد می‌شود.

مورتون نوروما

مورتون نوروما اختلال دردناکی است که قسمت سینه پا و معمولاً فاصله بین انگشت سوم و چهارم را درگیر می‌‌کند. این اختلال با سفت شدن بافت اطراف یکی از اعصاب کف پا منتهی به انگشتان ایجاد می‌گردد.

بونیون

بونیون یک اختلال پیشرونده است که با ایجاد یک برجستگی بزرگ در قسمت داخلی انگشت شست توصیف می‌شود. هنگامی که انگشت شست به سمت انگشت دوم متمایل می‌شود باعث بروز تغییرات ساختاری در استخوان‌های پا خواهد شد. افرادی که دچار این اختلال هستند معمولاً به اشکال مختلفی راه می‌روند تا از میزان درد خود بکاهند که این وضعیت باعث ناپایداری استخوان و درد مفصل خواهد شد که در نهایت به آرتروز شدید می‌‌انجامد. معمولاً در مراحل اولیه درد به طور خود به خود بهبود پیدا می‌‌کند اما با پیشرفت این اختلال بیمار دچار درد ناتوان‌ کننده خواهد شد که به درمان‌های تخصصی نیاز پیدا می‌کند.

صافی کف پا

تقریباً ۲۰ درصد از افراد جامعه دچار صافی کف پا هستند. در این اختلال کف پا انعطاف بالایی دارد و به سمت پایین کشیده می‌شود. انجام اسکن کف پا می‌تواند به تشخیص این اختلال و مشخص نمودن نقاطی که تحت فشار هستند کمک کند. صافی کف پا باعث بروز مشکلات متعددی از قبیل درد پاشنه، درد کف پا و التهاب پلانتار فاسیا خواهد شد. اسکن کف پا به ارزیابی نوع قوس کف پا می‌پردازد تا پزشک با توجه به نتایج به دست آمده کفش مناسبی را در اختیار بیمار قرار دهد.

افرادی که دچار صافی کف پا هستند معمولاً پای آنها بر خلاف افرادی که دچار قوس بیش از حد هستند و کف پای آنها تماس کمتری با زمین دارد، انعطاف پذیری بالایی دارد. استفاده از کف و کفی طبی ضمن اصلاح صافی کف پا به کنترل انحراف پا به سمت داخل یا بیرون کمک می‌کند. اگر شما دچار صافی کف پا و درد پا هستید باید به پزشک مراجعه کنید تا به کمک اسکن کف پا بتواند به ارزیابی نقاط آسیب دیده بپردازد و کفش مناسبی را به شما معرفی کند که ضمن توزیع مناسب وزن بدن به رفع فشار از نقاط مختلف پا کمک نماید.

چگونگی انجام اسکن کف پا برای سلامتی فرد

برای انجام اسکن کف پا، روش‌های مختلف وجود دارد. هریک از روش‌های موجود می‌تواند در مواردی بیشتر مورد استفاده قرار گیرد. با این حال، برای انتخاب هریک از این روش‌ها پزشک به شما مشورت خواهد داد و براساس شرایط شما گزینه مناسب‌تر را انتخاب کرد. به صورت کلی می‌توان روش‌های اسکن کف پا را به عنوان یک راهکار درمانی به دو مورد تقسیم بندی کرد. درباره این دو مورد در ادامه نکاتی را خواهید خواند.

 استفاده از اسکنرهای فشاری

اسکنرهای فشاری به عنوان یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین انواع اسکنر برای اسکن کف پا مورد استفاده قرار می‌گیرند. این انواع اسکنر به وسیله تعداد زیادی از سنسورهای فشاری کار می‌کنند. در واقع هریک از این سنسورها می‌تواند میزان الگوی فشار کف پا را بررسی کرده و میزان فشار را در هر نقطه از کف پا مشخص سازد. با این حال، این نوع از اسکنر در دو دسته اصلی در بازار وجود دارد که این دو دسته عبارت است از:

 روش داینامیک

استفاده از اسکنرهای داینامیک کمی متفاوت از دیگر انواع اسکنر است و به صورت دقیق‌تری به بررسی اسکن کف پا می‌پردازد. برای استفاده از این نوع اسکنر لازم است تا به بیمار به صورت آهسته بر روی اسکنر راه برود. به این ترتیب اطلاعاتی مانند چگونگی راه رفتن فرد و الگوی قدم برداشتن او در کنار میزان تمرکز فشار بر روی قسمت‌های مختلف پای فرد مشخص خواهد شد.

 روش استاتیک

در اسکنرهای فشاری استاتیک که با نام اسکنر ثابت نیز شناخته می‌شوند، فرد به صورت ثابت بر روی دستگاه اسکن می‌ایستد. به این ترتیب میزان فشار وارد آمده به هر بخش از پای فرد مشخص خواهد شد.

 استفاده از اسکنرهای نوری

کاربرد و استفاده از اسکنرهای نوری با اسکنرهای فشاری کمی متفاوت است. همان‌طور که از نام این نوع از اسکنر مشخص است، اسکنر نوری به وسیله نور میزان فشار وارد شده بر پا را مشخص می‌سازد. به وسیله این نوع از اسکنر، میزان تمرکز فشار در قسمت‌های مختلف پا به صورت کامل مشخص خواهد بود و می‌تواند نشان دهنده میزان فعالیت و چگونگی راه رفتن فرد باشد.

مزایای اسکن کف پا

اسکن کف پا فرآیندی است که شما روی پاهای خود می‌ایستید و ظرف مدت ۳۰ ثانیه اطلاعات لازم در اختیار پزشک قرار می‌گیرد. به لطف پیشرفت‌های به دست آمده در این زمینه پزشک می‌‌تواند تصاویر سه بعدی از ساختار کف پا به دست بیاورد تا با توجه به این موارد به طراحی کفی یا کفش ‌طبی بپردازد. صرف نظر از اینکه شما یک ورزشکار مطرح یا معلم مدرسه هستید و مدت زیادی سرپا می‌ایستید پزشک می‌تواند به تجویز یک کفش مناسب بپردازد.

برخی از مزایای اسکن کف پا به شرح زیر می‌باشد:
• ارزیابی صحیح الگوی توزیع وزن بدن در کف پا بدون کفش و با کفش
• ارزیابی مرکز اعمال فشار در هنگام دویدن یا راه رفتن
• ارزیابی صحیح فرآیند پیشرفت در طول سال
• آنالیز الگوی راه رفتن و مشخص کردن نقاط فشاری در هنگام راه رفتن و دویدن
• ارزیابی الگوی دیجیتالی شکل و ساختار کف پا به منظور طراحی کفش و کفی طبی مناسب