افتادگی مچ پا، یک اصطلاح کلی برای مشکل بلند کردن پنجه و مچ پا است. اگر افتادگی مچ پا دارید، ممکن است هنگام راه رفتن جلوی پایتان روی زمین کشیده شود. افتادگی مچ پا بیماری نیستُ بلکه نشانه یک مشکل عصبی، عضلانی یا آناتومیکی است. همچنین این عارضه ممکن است برای یک پا یا هر دو پا به طور همزمان اتفاق بیفتد و در هر سنی میتواند رخ دهد. گاهی اوقات افتادگی مچ پا موقتی است، اما میتواند دائمی هم باشد. افتادگی مچ پا با ورزش، بریس، تحریک الکتریکی عصب یا جراحی درمان می‌شود و درمان آن بسته به علت آن متفاوت خواهد بود.
علائم همراه با افتادگی مچ پا
افتادگی مچ پا، بلند کردن قسمت جلوی پای را دشوار می‌کند، بنابراین ممکن است هنگام راه رفتن، پایتان روی زمین کشیده شود. این میتواند باعث شود که هنگام راه رفتن ران خود را بالا بیاورید، مثل اینکه از پله‌ها بالا می‌روید (راه رفتن پله‌ای). این راه رفتن غیرمعمول ممکن است باعث شود که با هر قدم، پای خود را روی زمین بکوبید. در برخی موارد، پوست بالای پا و انگشتان شما بی‌حس می‌شوند. علائم دیگر نیز ممکن است شامل ضعف عضلانی و احساس سوزن سوزن شدن در پا باشد.
چه چیزی باعث افتادگی مچ پا می‌شود؟
علت افتادگی مچ پا یک مشکل زمینه‌ای است و نباید فقط ظاهر آنرا دید. علل افتادگی مچ پا عبارتند از: اختلالات عضلانی، آسیب عصبی، اختلالات مغزی یا ستون فقرات.
در اینجا جزئیات بیشتری در مورد این علل وجود دارد:
اختلالات عضلانی
اشکال مختلف دیستروفی عضلانی (یک بیماری ارثی که باعث ضعف پیشرونده عضلانی می‌شود) میتواند به افتادگی مچ پا کمک کند. اختلالات دیگر مانند فلج اطفال یا اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (بیماری لوگریگ) نیز ممکن است از علل این نوع افتادگی باشند.
آسیب عصبی
در بیشتر موارد، افتادگی مچ پا در اثر آسیب به عصب پرونئال ایجاد می‌شود. عصب پرونئال شاخه‌ای از عصب سیاتیک است که از پشت زانو تا جلوی ساق پا عبور می‌کند. از آنجا که بسیار نزدیک به سطح قرار می‌گیرد، ممکن است به راحتی آسیب ببیند. آسیب به عصب پرونئال نیز ممکن است با درد یا بی‌حسی در امتداد ساق پا یا بالای پا همراه باشد.
برخی از راه‌های متداول آسیب دیدن یا فشرده شدن عصب پرونئال عبارتند از:
- آسیب‌های ورزشی
- دیابت
- جراحی تعویض مفصل ران یا زانو
- گذراندن ساعت‌های طولانی به صورت نشسته یا مانند اسکات زدن
- زایمان
- زمان صرف شده در گچ پا
- آسیب به ریشه‌های عصبی در ستون فقرات نیز ممکن است باعث افتادگی مچ پا شود.
اختلالات مغزی یا ستون فقرات
اختلالاتی که بر نخاع یا مغز تأثیر می‌گذارند مانند اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)، سکته مغزی، مولتیپل اسکلروزیس (MS)، فلج مغزی و بیماری شارکو ماری توث، همگی می‌توانند باعث افتادگی مچ پا شوند.
تشخیص افتادگی مچ پا
اگر در حرکت دادن پاهای خود مشکل دارید یا متوجه شدید که هنگام راه رفتن برای جلوگیری از کشیدن انگشتان خود روی زمین تلاش می‌کنید، به پزشک مراجعه کنید. او شما را معاینه کرده تا تشخیص دهد که آیا دچار افتادگی مچ پا هستید یا خیر. برای تشخیص افتادگی مچ پا، پزشک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و از شما در مورد علائمتان سوال می‌کند. وی همچنین می‌خواهد نحوه راه رفتن شما را ببیند و عضلات پای شما را از نظر ضعف یا آسیب بررسی می‌کند. پزشک ممکن است آزمایش‌های خاصی از جمله موارد زیر را تجویز کند:
- آزمایشات تصویربرداری، از جمله اشعه ایکس، سونوگرافی، و ام آر آی و سی تی اسکن، برای بررسی صدمات وارده به پاها، نخاع یا مغز
- آزمایش خون برای بررسی سطح قند خون، و بررسی هر گونه سم بالقوه (سموم) که میتواند باعث این بیماری شود.
- تست‌های هدایت عصبی برای بررسی نحوه عملکرد اعصاب
- الکترومیوگرافی، آزمایشی که در آن الکترودهایی در ماهیچه‌های پا قرار داده می‌شوند تا فعالیت الکتریکی آن‌ها (چقدر سیگنال‌ها و احساسات را به خوبی منتقل می‌کنند) اندازه گیری شود.
درمان
درمان افتادگی مچ پا به علت آن بستگی دارد. اگر علت با موفقیت درمان شود، افتادگی مچ پا ممکن است بهبود یابد یا حتی ناپدید شود. اگر علت قابل درمان نباشد، این عارضه میتواند دائمی شود. درمان افتادگی مچ پا شامل موارد زیر است:
بریس یا آتل
یک بریس مچ پا و پا یا آتلی که در کفش شما قرار می‌گیرد، میتواند به نگه داشتن پای شما در وضعیت طبیعی کمک کند. درمانگران اغلب استفاده از ارتز پا یا بریس AFO را برای افتادگی مچ پا توصیه می‌کنند. بریس‌های AFO از مچ پا حمایت می‌کنند و انگشتان پا را با بقیه قسمت‌های پا در یک راستا نگه می‌دارند. این امر ایمنی شما را هنگام راه رفتن افزایش می‌دهد و از ایجاد الگوهای راه رفتن غیرعادی جلوگیری می‌کند. کسانی که از بریس AFO استفاده می‌کنند، می توانند با خیال راحت حرکت کنند.
فیزیوتراپی
ورزش، درمان اولیه برای بیماران مبتلا به افتادگی مچ پا است. ورزش‌هایی که عضلات پای شما را تقویت و به شما کمک می‌کنند دامنه حرکتی زانو و مچ پا را حفظ کنید، ممکن است مشکلات راه رفتن مرتبط با افتادگی مچ پا را نیز بهبود بخشیده و حجم عضلانی را حفظ کنند. تمرینات کششی برای جلوگیری از سفتی در پاشنه پا و کمک به تقویت و کشش پا و در عین حال بازگشت تحرک به مچ پا بسیار مهم هستند. به همین منظور، فیزیوتراپیست‌ها به بیماران توصیه می‌کنند که روی زمین بنشینند، حوله‌ای را در اطراف پا قرار دهند، دو سر آن را نگه دارند و به آرامی حوله را به سمت خود بکشند. این حرکت، به کشش عضلات ساق پا و پا کمک می‌کند. سایر تمرینات نیز شامل خم کردن ساق پا و رول کردن انگشتان پا است. البته چندین سِت از این حرکات کششی برای تحریک کافی عضلات لازم است.
تحریک عصبی
گاهی اوقات تحریک عصبی، افتادگی مچ پا را بهبود می‌بخشد. در برخی از بیماران مبتلا به افتادگی مچ پا، فیزیوتراپیست‌ها ممکن است تحریک الکتریکی اعصاب و فیبرهای عضلانی را توصیه کنند. این درمان به تولید تکانه‌های الکتریکی در عضلات کمک کرده و تا حدی میتواند به افزایش تون و انقباض عضلانی نیز کمک کند. در این روش، الکترودها بر روی ساق پا قرار داده می‌شوند و به یک بسته کوچک که بیمار روی لگن خود می بندد، متصل می‌شود. این بسته تکانه‌هایی را به الکترودها می‌فرستد تا باعث کوتاه شدن اعصاب پایین ساق شود که به بلند شدن ساق کمک می‌کند. در برخی موارد نیز، الکترودها از طریق جراحی در پای بیمار کاشته می‌شوند.
جراحی
بسته به علت، و اگر افتادگی مچ پای شما اخیراً رخ داده است، جراحی عصب ممکن است مفید باشد. اگر افتادگی مچ پا طولانی مدت باشد، پزشک ممکن است جراحی‌ای را پیشنهاد کند که استخوان‌های مچ پا را جوش می‌دهد یا روشی که یک تاندون در حال کار و عضله متصل را به قسمت دیگری از پا منتقل می‌کند.
زندگی با افتادگی مچ پا
اکثر افراد پس از ابتلا به این عارضه به طور کامل بهبود می‌یابند. برخی از بیمارانی که دچار افتادگی مچ پا می‌شوند که ناشی از یک بیماری جدی‌تر است، ممکن است هرگز به طور کامل از این وضعیت بهبود نیابند. بنابراین مهم است که یاد بگیرید چگونه با این شرایط زندگی کنید. از آنجایی که افتادگی مچ پا میتواند خطر زمین خوردن را افزایش دهد، این اقدامات احتیاطی را در خانه خود اجرا کنید:
- خانه را مرتب کنید و وسایل اضافی را بردارید.
- از فرش سُر استفاده نکنید.
- سیم‌های برق را از زیر پا دور کنید.
- مطمئن شوید که اتاق‌ها و راه پله‌ها به خوبی روشن هستند.
- نوارهای فلورسنت را روی پله‌های قرار دهید.
آیا می‌توان از افتادگی مچ پا جلوگیری کرد؟
اگر شما یا عزیزتان نیاز به استراحت در رختخواب یا بی‌تحرکی دارید، می‌توانید با استفاده از آتل بالشتک دار، کشش و انجام تمرینات فعال از افتادگی مچ پا جلوگیری کنید. اگر هم یک بیماری زمینه‌ای دارید، ممکن است جلوگیری از افتادگی مچ پا به طور کامل غیرممکن باشد. اما اغلب می‌توانید انعطاف‌پذیری و قدرت پای خود را بهبود ببخشید، یا از ارتز یا آتل برای کمک به حفظ پای خود در وضعیتی استفاده کنید که به شما امکان راه رفتن و حرکت ایمن را بدهد.
سوالات متداول
چه عصبی در افتادگی مچ پا آسیب میبیند؟
شایعترین علت افتادگی مچ پا، آسیب عصب پرونئال است.
آیا افتادگی مچ پا، خود به خود بهبود مییابد؟
افتادگی مچ پا میتواند خود به خود و با درمان بهتر شود، اما گاهی اوقات ممکن است دائمی شود.
چه چیزی باعث افتادگی مچ پا می‌شود؟
افتادگی مچ پا در اثر ضعف یا فلج عضلات درگیر در بلند کردن قسمت جلویی پا ایجاد می‌شود.
آیا افتادگی مچ پا جدی است؟
گاهی اوقات، افتادگی مچ پا ممکن است با علائم خاصی همراه باشد، که ممکن است نشان دهنده شرایط پزشکی جدی باشد. چند نمونه از علائم جدی عبارتند از، ضعف شدید که باعث ناتوانی در حرکت دادن پا در هر جهتی می‌شود، درد شدید و بی‌حسی.
افتادگی مچ پا چقدر طول می‌کشد تا بهبود یابد؟
این وضعیت ممکن است طی 6 هفته به خودی خود بهبود یابد. البته ممکن است مدت زمان بیشتری طول کشیده و حتی نیاز به مچ بند داشته باشید.
چگونه بفهمم افتادگی مج پا دارم؟
با تلاش برای بلند کردن انگشتان پا و پا از روی زمین شروع کنید. اگر بتوانید پا را از روی زمین بلند کنید، پا را به خوبی تکان دهید، انگشتان پا را به سمت ساق پا بالا بیاورید و آن را در آنجا نگه دارید، همه چیز خوب است. اگر نتوانید این کار را با موفقیت انجام دهید، این نشانه افتادگی مچ پا است.
آیا می‌توان دوباره به طور معمول با وجود عارضه افتادگی مچ پا راه رفت؟
با توانبخشی مناسب با استفاده از وسایل کمکی برای انجام تمرینات افتادگی مچ پا، بسیاری از افراد می‌توانند بر علت اصلی علائم خود غلبه کرده و به راه رفتن عادی برگردند.
آیا افتادگی مچ پا پا به طور ناگهانی رخ می‌دهد؟
علائم افتادگی مچ پا ممکن است به تدریج رخ داده یا به طور ناگهانی ظاهر شوند و ایستادن، راه رفتن یا بلند کردن پای آسیب دیده را دشوار کنند.
