ضعف پا | از علت و علائم تا درمان و پیشگیری

ضعف در عضلات پا می‌تواند بالا و پایین رفتن از پله‌ها، بلند شدن از روی صندلی یا راه رفتن را دشوار کند. وسایل ارتوپدی، یکی از بهترین روش‌های برای مقابله با ضعف پا هستند، زیرا به بازیابی قدرت و توان پاها کمک می‌کنند.

بعضی از وسایل ارتوپدی شامل، ارتز‌های مچ پا و ارتز‌های زانو می‌شوند.

 ارتز مچ پا (AFOs) وسیله‌ای است که مچ پا و ساق پا را می‌پوشاند. AFO‌ها بسیار بادوام هستند و به صورت سفارشی بر اساس نیازهای فرد ساخته می‌شوند. ارتز‌های مچ پا به افزایش تحرک و کاهش درد هنگام راه رفتن کمک می‌کنند.

برای طراحی ارتز‌های مچ پا، ابتدا از پا قالب‌گیری می‌شود. فرایند ساخت ارتز مچ پا، معمولا سه تا چار هفته بعد از قالب گیری، طول می‌کشد و بعد از آماده شدن ارتز، شما باید برای کنترل راحتی و عملکرد آن به پزشک خود مراجعه کنید.

هنگام استفاده از ارتز مچ پا، توصیه می‌شود که فرد لباسی بپوشد که بتواند آن را بالا بزند یا اینکه طول لباس کوتاه تر از زانو باشد، همچنین بهتر است برای کاهش اصطکاک ارتز با پوست، فرد جوراب ساق بلند بپوشد. کفش‌ها و کتانی‌ها نیز باید با توجه به وجود ارتز مچ پا، تنظیم شوند.

ارتزهای زانو مچ پا (KAFO) شبیه به AFO هستند اما مفصل زانو را نیز می‌پوشانند. KAFO به جلوگیری از حرکت بیش از حد مفاصل کمک می‌کند و باعث کاهش درد مفاصل می‌شود. همچنین به تراز و ثبات مفصل کمک می‌کنند.

KAFO‌ها برای هر فرد به صورت سفارشی تهیه شده و معمولا از فلز یا پلاستیک ساخته می‌شوند. انواع جدیدتر KAFO از فیبر کربن ساخته شده و سبک تر هستند و در عین حال پشتیبانی لازم در حین راه رفتن را نیز ارائه می‌دهند.

استفاده از KAFO‌ها ممکن است سخت باشد و بیمار باید صبر کند تا با آن سازگاری پیدا کند. با وجود KAFO حرکت زانو محدود می‌شود و فرد باید برای راه رفتن انرژی بیشتری مصرف کند. برای سهولت حرکت، می‌تواند مفاصل با کنترل الکترونیکی یا الکترومغناطیسی را روی KAFO نصب کرد.

همانطور که گفته شد، از محصولات کمک حرکتی در درمان ضعف پا استفاده می‌شود. این محصولات از پا پشتیبانی کرده و فعالیت‌های روزانه شما را کنترل می‌کنند و حتی در موارد خاصی ممکن است به درمان عارضه هم کمک کنند. رایچ‌ترین این محصولات عبارتند از:

عصا

وقتی یکی از پاها از دیگیری ضعیف‌تر است یا در تعادل دچار مشکل هستید، این وسایل می‌توانند کمک بزرگی به شما بکنند. در ادامه به نکات استفاده از این وسایل اشاره می‌شود:

• عصا را در سمت قوی‌تر بدن خود نگه دارید و وزن خود را روی سمت ضعیف نیندازید.
• عصای چهارپایه یا چهار پا می‌تواند ثبات بیشتری نسبت به عصای معمولی به شما بدهد.

بهتر است که یک جلسه با یک فیزیوتراپیست ملاقات کنید و نحوه استفاده صحیح از عصا و سایر وسایل کمکی را بیاموزید.

واکر

اگر ضعف پا شدید است یا در تعادل مشکل دارید، واکر برایتان مناسب است. در صورت نیاز می‌توان چرخ یا سکو را به واکر اضافه کرد.

ویلچر و اسکوتر

اگر راه رفتن برایتان سخت است و به کمک نیاز دارید، این وسایل به شما کمک می‌کنند تا به راحتی هر جایی بروید. در صورتی که پاها بسیار ضعیف باشند یا اینکه فرد نتواند روی پای خود بایستد؛ این وسایل مناسب هستند.

اصلاح رژیم غذایی ممکن است به شما در حل هرگونه شکل تعادلی کمک کند. همچنین ممکن است پزشک مصرف مکمل‌هایی مانند کلسیم، اکسید منیزیم یا اکسید پتاسیم را توصیه کند. پروتئین‌ها برای تقویت عضلات، باید حتما در برنامه غذایی وجود داشته باشند.

پنج مورد از بهترین منابع پروتئین عبارتند از:

1. گوشت لخم: گوشت کم چربی. یک استیک بزرگ و آبدار ممکن است خوشمزه به نظر برسد، اما بهتر است از مرغ، گوشت خوک و تکه‌های گوشت قرمز بدون چربی استفاده کنید.
2. ماهی: ماهی قزل آلا یک منبع عالی از پروتئین بدون چربی است و در صورت خوردن ماهی در وعده شام، قوت و سلامت استخوان‌ها و ماهیچه‌های خود را تضمین می‌کنید.
3. ماست یونانی: ماست یونانی حاوی کلسیم و ویتامین D زیادی نیست، اما سرشار از پروتئین است. در واقع، حدود 24 گرم پروتئین در یک فنجان ماست یونانی ساده وجود دارد! می‌توانید با اضافه کردن میوه یا آجیل به ماست یونانی یک میان وعده خوشمزه و کم کالری بسازید.
4. تخم مرغ: صبحانه بدون تخم مرغ واقعا صبحانه محسوب نمی‌شود. شما می‌توانید با خوردن سفیده تخم مرغ،‌کالری وعده رو کاهش دهید، اما باید بدانید که زرده تخم مرغ، منبع کلسیم و پروتئین است.
5. کره آجیل: کره بادام زمینی و کره بادام درختی، به عنوان یک میان وعده پر پروتئین، به ویژه قبل از فعالیت بدنی، در نظر گرفته می‌شوند. برای داشتن یک میان وعده خوشمزه و مفید، می‌توانید سیب را برش داده و روی آن کره بادام زمینی بمالید و میل کنید.

مهم نیست که چند سال سن دارید، چون هیچ وقت برای اصلاح عادات تغذیه‌ای دیر نیست. شما می‌توانید با تغذیه سالم به تقویت استخوان‌ها و عضلات خود کمک کنید.

فیزیوتراپیست‌ها تمرین‌هایی را برای بهتر کردن زندگی‌ پیشنهاد می‌کنند – به‌ویژه اگر فرد مبتلا به ام اس یا ALS باشد. در مورد اول، فیزیوتراپ ممکن است ورزش مقاومتی پیشرونده را برای تقویت عضلات توصیه کند. برای بیمار مبتلا به ALS، فیزیوتراپیست‌ها معمولا ورزش‌های کششی را برای افزایش دامنه حرکتی و جلوگیری از سفت شدن عضلات، توصیه می‌کنند.

فیزیوتراپی فقط به تمریناتی که در جلسات انجام می‌دهید، محدود نمی‌شود و شما باید تمریناتی را نیز در خانه انجام دهید:

اسکوات

اسکوات یکی از بهترین تمرینات مقاومتی است. این تمرین تقریباً روی تمام عضلات پایین تنه کار می‌کند و یک راه عالی برای تقویت قدرت پا است. اگر قصد شروع تمرینات مقاوتی را دارید؛ باید حتما اسکوات در برنامه شما باشد. هنگام چمباتمه زدن، مطمئن شوید که پاهای خود را صاف نگه می‌دارید. پشت و نیم تنه خود را صاف نگه دارید و مستقیم به جلو نگاه کنید.

لانجز

لانجز یک راه عالی برای افزایش قدرت و ثبات در پاها است زیرا مجبور هستید تمام وزن بدن خود را برای مدت کوتاهی روی یک قرار دهید و در حین حال تعادل را نیز حفظ کنید. در حین انجام حرکت، نباید زانو از پنجه پا جلوتر بیاید، در ضمن باید بالاتنه خود را صاف نگه داشته و به جلو نگاه کنید.

ورزش پشت ساق پا

این تمرین روی قسمت پشت پاها یعنی گروه عضلانی همسترینگ کار می‌کند. این امر مخصوصاً برای دوندگان مناسب است زیرا اکثر دوندگان دارای عضلات چهار سر ران بسیار قوی (آنهایی که در قسمت جلوی ساق پا هستند) و عضلات همسترینگ ضعیفی هستند. پاهای خود را تا جایی که می‌توانید به سمت بالا خم کنید و به آرامی وزنه را پایین بیاورید، اما اجازه ندهید دسته وزنه با هم تماس داشته باشند و تمام مقاومت خود را از دست بدهد. تقویت عضلات همسترینگ تعادل را به عضلات پا باز می‌گرداند و به جلوگیری از آسیب‌های دویدن کمک می‌کند.

در کاردرمانی تمرکز اصلی بر روی تمریناتی است که مقاومت بالاتنه را افزایش می‌دهند. همچنین به شما کمک می‌کند تا از دستگاه‌ها و ابزارهای کمکی (در صورت لزوم) برای تسلط بر فعالیت‌های روزمره زندگی خود (ADL) استفاده کنید.

کاردرمانی به ویژه در دوره توانبخشی بعد از سکته مغزی بسیار مفید است. در چنین مواردی، یک کاردرمانگر ممکن است تمریناتی را برای تقویت قسمت ضعیف بدن و بهبود مهارت‌های حرکتی توصیه کند.

مسکن‌های بدون نسخه (OTC) مانند ایبوپروفن و استامینوفن به مدیریت شرایط دردناکی مانند نوروپاتی محیطی، CFS و نورالژی کمک می‌کنند.

جایگزینی هورمون تیروئید اغلب برای تسکین علائم کم کاری تیروئید استفاده می‌شود. پروتکل استاندارد درمانی شامل لووتیروکسین (Levoxyl، Synthroid) است که یک هورمون تیروئید مصنوعی است.

مطالعات فردی نشان می‌دهند که تحریک الکتریکی عصبی عضلانی یا NMES ممکن است به بهبود ضعف عضلانی که افراد اغلب در نتیجه یک بیماری پیشرونده تجربه می‌کنند، کمک کند. NMES از یک واحد محرک سبک وزن و الکترودهای پوستی برای ایجاد یک انقباض عضلانی کنترل شده و راحت استفاده می‌کند. NMES که یک شکل غیرفعال از ورزش است، به بیماران این امکان را می‌دهد که در خانه در حالی که نشسته اند، عضلات پای خود را تمرین دهند. این روش برای افرادی که امکان شرکت در انواع شدید ورزش را ندارند، مناسب است.

این روش، عضلاتی را که به دلیل بیماری یا تصادف، بی‌حرکت شده‌اند را با استفاده از پالس‌هایی تقویت می‌کند.

الکتروتراپی همچنین جریان خون، استقامت و تحرک را بهبود می‌بخشد. این سیگنال‌های الکتریکی با انقباض عضلات، باعث تقویت آن‌ها می‌شوند. سیگنال‌ها از طریق الکترود‌هایی کهه روی پوست وصل شده‌اند به عضلات منتقل شده و آن‌ها را منقبض می‌کنند.

جراحی ممکن است روش اصلی درمان برای برخی شرایط خاص (مثل، فتق دیسک یا پرکاری تیروئید) باشد. روش جراحی شما بسته به علت زمینه‌ای متفاوت خواهد بود، اما به طور کلی، باید یک دوره نقاهت را در نظر بگیرید زیرا جراحی تهاجمی‌ترین گزینه درمانی است و برای بهبودی کامل باید مدتی از کار خود را مرخصی بگیرید.

علاوه بر دوره نقاهت، باید عوارض احتمالی را نیز در نظر بگیرید که شامل خونریزی، درد مداوم، عفونت و غیره می‌شود. در صورت احساس هر گونه عارضه جانبی پس از جراحی، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.