زانوی پرانتزی در کودکان، یکی از شایع‌ترین مواردی است که در اختلالات مربوط به رشد استخوان نقش دارد. با این حال باید گفت این موضوع تا سه سالگی کودک طبیعی بوده و با گذشت زمان حالت پا اصلاح خواهد شد. در صورت عدم اصلاح حالت پرانتزی پا با بالا رفتن سن این موضوع به یک عارضه تبدیل شده و مشکلاتی را برای فرد به وجود می‌آورد.
علت بروز اختلال پای پرانتزی در کودکان چیست؟
موارد زیادی می‌تواند سبب بروز بیماری پای پرانتزی در کودکان شود. از کمبود برخی ویتامین‌ها گرفته تا چرخش نامناسب جنین در رحم مادر می‌تواند در بروز این عارضه نقش داشته باشد. در ادامه تعدادی از رایج ترین دلایل پرانتزی شدن پا را برای شما ذکر کرده‌ایم.
- بیماری بلانت
در این بیماری استخوان ساق پای کودک نسبت به حالت عادی رشد بیشتری داشته و باعث بروز انحنا در ناحیه پایینی زانو می‌شود. این بیماری با افزایش سن کودک افزایش پیدا کرده و حالت پرانتزی پا بیشتر نمایان می‌شود. کودکانی که دارای اضافه وزن هستند و یا زودتر از زمان موعد شروع به راه رفتن کرده‌اند بیشتر در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.
- نرمی استخوان
نرمی استخوان نوعی اختلال اسکلتی محسوب می‌شود که به دلیل کمبود کلسیم و ویتامین D بروز پیدا می‌کند. در واقع زمانی که استخوان مواد مغذی لازم را دریافت نکند به مرور زمان دچار کاهش استحکام و نرمی می‌شود. این اختلال می‌تواند باعث ایجاد پای پرانتزی در کودکان شود.
- بیماری پاژه
بیماری پاژه نوعی بیماری استخوان است که هنگام آسیب دیدگی آن اجازه ترمیم و بازسازی به استخوان را نمی‌دهد و به مرور باعث نرم و شکننده شدن استخوان‌ها می‌شود.
- چاقی و اضافه وزن
یکی دیگر از مواردی که باعث بروز پای پرانتزی در کودکان می‌شود چاقی و اضافه وزن آنهاست. تحقیقات نشان می‌دهد کودکانی که از مشکل اضافه وزن رنج میبرند بیشتر در معرض اختلال پای پرانتزی قرار می‌گیرند.
علائم زانوی پرانتزی در کودکان
برخی از علائم شایع زانوی پرانتزی در کودکان عبارتند از:
- کمانی شدن قسمت ساق پا
- احساس درد در ناحیه زانو و لگن
- وجود مشکلاتی در راه رفتن
- احساس بی‌ثباتی و ضعف در زانو
- کاهش دامنه حرکت در قسمت لگن
علائم ناشی از پای پرانتزی در کودکان بر اساس شدت آن متفاوت است. به طور مثال وقتی این ناهنجاری شدت زیادی داشته باشد ممکن است سبب بروز مشکلاتی نظیر ساییدگی استخوان شود.
چه زمان برای درمان پای پرانتزی کودک باید به پزشک مراجعه نمود؟
هیچ زمان دقیقی برای مراجعه به پزشک وجود ندارد؛ اما به کمک نشانه‌های زیر می‌توان متوجه شد که چه زمانی باید به پزشک مراجعه نمود:
- ادامه‌داشتن ژنو واروم بعد از 24 ماهگی
- پیشرفت واروس زانو بعد از 18 ماهگی
- پرانتزی بودن پاها فقط در ناحیه استخوان ساق پا
- داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به زانوی پرانتزی
- تغییر شکل نامتقارن پاها
- در چارت رشد، قد کودک از 25 درصد جامعه آماری معمول، کوتاه‌تر باشد
- دیر راه‌افتادن
چگونه می‌توان زانوی پرانتزی را تشخیص داد؟
برای بررسی پای پرانتزی در کودکان، پزشک متخصص ارتوپد کودکان به ترتیب مراحل زیر را انجام می‌دهد:
- پزشک در ابتدا سابقه ابتلا به این بیماری، میزان ویتامین دی مصرفی و همچنین قرارگرفتن در معرض نور خورشید و میزان درد و دیگر علائم کودک را بررسی می‌نماید.
- میزان انحنا و بیرون‌زدگی ساق پا را می‌توان از طریق معاینه و مشاهده فاصله میان زانوها تشخیص داد.
- به طور معمول برای موارد خفیف تا سن 18 ماهگی به آزمایش دیگری نیاز نیست.
- درصورتی‌که این فاصله بیشتر شد و یا تا بعد از 18 ماهگی ادامه پیدا کرد کودک باید به‌صورت دقیق معاینه شود. همچنین برای بررسی بیشتر باید با یک جراح ارتوپد کودکان مشورت نمود.
- برای تشخیص بهتر و همچنین برای پیداکردن علت بیماری از کودک عکس اشعه ایکس گرفته می‌شود.
- علاوه بر این در برخی موارد برای بررسی میزان ویتامین D به آزمایش خون نیاز است.
درمان پاهای پرانتزی در کودکان
پاهای پرانتزی علاوه بر اختلال در راه رفتن از لحاظ زیبایی نیز می‌تواند تاثیر منفی در اعتماد به نفس کودکان و یا بزرگسالان داشته باشد بنابراین لازم است در همان مراحل اولیه شروع بیماری و در دوران کودکی درمان‌های مناسب زیر نظر پزشکان متخصص آغاز شود.
درمان‌هایی که جهت زانوی پرانتزی وجود دارد با توجه به سن کودک و عامل به وجود آورنده متفاوت می‌باشد که در ادامه به برخی از آنها به صورت مختصر اشاره خواهیم کرد.
درمان پاهای پرانتزی در کودکان زیر 2 سال
پاهای پرانتزی در نوزادان و کودکان زیر 2 سال در اغلب موارد به صورت خود به خود بهبود می‌یابد اما لازم است به صورت مداوم مراحل رشد و نمو کودک شما زیر نظر متخصصین تحت کنترل باشد تا در صورت عدم بهبود راهکارهای درمانی مناسب انجام شود.
درمان پاهای پرانتز در کودکان بالای 2 سال
همان طور که اشاره کردیم برای کودکان زیر 2 سال هیچ گونه درمان خاصی لازم نیست اما اگر پس از 2 سالگی کودک شما همچنان دارای پاهای پرانتزی باشد با توجه به علت بیماری درمان‌های پیشنهادی شامل موارد زیر می باشد:
- استفاده از کفش‌های مخصوص
- استفاده از آتل و بریس
- گچ گرفتن پاها
- جراحی
درمان پاهای پرانتزی که به دلیل بیماری بلانت
در صورتی که بیماری بلانت در همان مراحل اولیه تشخیص داده شود می‌توان با استفاده از آتل و ساق بند پاهای پرانتزی را در کودکان خردسال تحت درمان قرار داد.
درمان پاهای پرانتزی که به دلیل بیماری راشیتیسم
همان طور که پیشتر اشاره شد بیماری راشیتیسم به دلیل کمبود ویتامین دی و کلسیم در بدن ایجاد می‌شود بنابراین با تجویز مکمل‌های ویتامین دی و کلسیم به رژیم غذایی کودک می‌توان بیماری راشیتیسم را تحت درمان و مداوا قرار داد. در برخی موارد ممکن است بیماری‌های ژنتیکی در جذب ویتامین دی اثرگذار باشند و منجر به بیماری راشیتیسم ارثی شود، در این صورت جهت مداوای کودک باید به یک متخصص مراجعه نمائید تا مکمل‌های مناسب وضعیت کودک شما تجویز شود.
درمان پای پرانتزی در کودکان با ورزش چگونه است؟
انجام ورزش به صورت متوالی علاوه بر اینکه به درمان پای پرانتزی بزرگسالان کمک می کند، برای درمان پای پرانتزی در کودکان نیز بسیار موثر می باشد. از آنجا که کودک به تنهایی قادر به انجام بعضی تمرینات ورزشی نیست، بنابراین والدین باید به کودک خود کمک کنند.
یکی از ورزش های کششی به این صورت است که کودک خود را از پشت بخوابانید و هر دو پای آن را خم کنید و رو به داخل بکشید تا جایی که زانوی کودک به شکمش برسد. یوگا و پیلاتس نیز روش های موثری در درمان پای پرانتزی کودک می باشد.
یکی دیگر از ورزش های مناسب برای کودک به این صورت است که پاهای کودک را روی هم قرار دهید، سپس یکی از دستان را زیر گردن ببرید و با استفاده از دست دیگر آن را بگیرید. اینگونه ورزش ها به تقویت عضله های کمر بسیار کمک می کند.
به طور کلی درمان پای پرانتزی در کودکان با ورزش کردن روش کاملا بی خطری است و هزینه های ناشی از عمل های جراحی را ندارد. نکته ای که در این نوع درمان وجود دارد این است که نباید کودک خود را زیادی خسته کرد و فواصلی را برای استراحت کودک قرار دهید.
راهکارهای پیشگیری از پای پرانتزی در کودکان
خوشبختانه عارضه پای پرانتزی در کودکان از آن دست بیماری های است که در دوران کودکی می توان از آن پیشگیری کرد و از بدتر شدن شرایط جلوگیری به عمل آورد. از جمله راهکارهای ساده برای پیشگیری از پای پرانتزی در کودکان شامل:
- داشتن رژیم غذایی سرشار از ویتامین دی، کلسیم و فسفر؛ زیرا کمبود این مواد افزایش شانس برای داشتن پاهای خمیده را در کودک شما افزایش می دهد.
- استفاده از کفش های مناسب برای کودکان
- پیشگیری از چاقی و بالا رفتن وزن بدن، زیرا اضافه وزن ابتلا به این مشکل را تشدید می کند.
- توجه مکرر به وضعیت پاها و زانوی کودک
- تشخیص زود هنگام مشکلات در راه رفتن
- مراجعه منظم و زود هنگام به پزشک
