ساخت بریس یا ارتز ارتوپدی تقریباً امروزه وسیله کاربردی رایجی به شمار می آید که توسط متخصص ارتوپد فنی ساخته می شود. اما اغلب از کاربرد آن در روند بهبودی، برداشت غلطی شده است. به طور کلی از بازدارنده ها برای ایجاد بی حرکتی در مفاصل و بهبودی آنها در موقعیت مناسب استفاده می شود.
به این ترتیب ماهیچه ها، تاندون ها و رباط ها حجم مناسبی خون دریافت می کنند. همچنین از حرکاتی که ممکن است آسیب های موجود را تشدید یا بدتر کنند، جلوگیری می کند. دربرخی موارد، استفاده از بازدارنده مناسب حتی می تواند به بهبود کامل دامنه حرکتی پس از عمل جراحی کمک کنند.
وظایف ارتزهای اندام فوقانی
- افزایش دامنه حرکت (ROM)
- جلوگیری از حرکت اندام برای کمک به ترمیم بافت
- ایجاد کشش برای اصلاح یا جلوگیری از گرفتگی عضلات
- کمک برای دستیابی به عملکرد پیشرفته
- به عنوان افزونه ای برای دستگاه های کمکی
- کمک به اصلاح ناهنجاری ها
- جلوگیری از حرکات ناخواسته مفصل
بریس چیست ؟
پروتز، ارتز ارتوپدی یا بریس به دستگاه‌هایی گفته می‌شوند که به منظور جایگزینی یا پشتیبانی از بخش‌های مختلف بدن به کار می‌روند. در ارتوپدی نیز از پروتز و ارتز و ساخت بریس به منظور درمان و تسهیل در حرکت و فعالیت بیماران استفاده می‌شود.
پروتز به دستگاهی گفته می‌شود که به منظور جایگزینی یک عضو یا بخش از بدن به کار می‌رود. این دستگاه معمولاً شامل قسمت‌های مصنوعی است که با بدن بیمار ارتباط دارد. از پروتز در مواردی استفاده می‌شود که یک عضو از بدن به دلیل بیماری، آسیب یا تصادف از کار افتاده باشد. به عنوان مثال، پروتز استخوان، پروتز مفصل، پروتز قلب و … از جمله پروتزهای استفاده شده در ارتوپدی هستند.
چه زمانی از بریس استفاده شود؟
بریس یا ارتز های ارتوپدی، اشیایی هستند که اغلب از مواد سفت و سخت مانند پلاستیک فشرده ساخته شده اند. همچنین از فلز و یا حتی مواد نرمی مثل پارچه های بسیار محکم نیز برای ساخت بریس استفاده می شود. فراموش نکنید هدف از طراحی و ساخت بریس جلوگیری از حرکت مفصل مورد نظر است.
هدف استفاده از ارتزها، اطمینان از این است که مفصل قادر به حرکت نباشد. این محدودیت حرکت می تواند در حد خارج نشدن از یک محدوده خاصی در بعضی موارد ثبات کامل باشد. این کار تضمین می کند که همه بافت های هم بند فرصت بهبودی مناسب را دارند. برخلاف گچ، ارتز را می توان به راحتی برای استحمام یا انجام مداخلات باز کرد یا پوشید.
دربرخی موارد، ارتز ارتوپدی به شما این امکان را می دهد تا فعالیت عضلات خود را در یک ورزش هدفمند حفظ کنید. این بازدارنده های ارتوپدی بسته به این که کدام قسمت از بدن نیازمند درمان است، کاربردهای متفاوتی دارند.
انواع بریس یا ارتز ارتوپدی
- بریس گردنی(گردنبند طبی)
- حمایت کننده و ثبات دهنده شانه
- ارتز ثبات دهنده آرنج
- مهارکننده اسکولیوز تنه و کمر
- انواع زانوبندها (مثل مهارکننده درد قدامی زانو، زانوبند و الگوس و بازدارنده حرکت زانو)
- بازدارنده مهاری مچ پا
هدف از ساخت بریس و ارتز
هدف اصلی از ساخت بریس و ارتز بستگی به نوع آن دارد که چند مورد از موارد زیر را شامل می‌شود:
- محدود کردن و جلوگیری از حرکت اندام، بخش‌های خاص بدن یا مفاصل برای مدت زمان مشخص برای تسهیل بهبودی، کمک به حرکت کلی و کاهش درد
- کاهش فشار و وزن بر روی اندام خاص
- ثبات مفاصل در طول بهبودی
- اصلاح ناهنجاری‌های اندامی
- جلوگیری از بدشکلی و پیشگیری از عوارض آینده
- کمک به توانبخشی به خصوص بعد از بعد از یک جراحی یا آسیب‌دیدگی
- ترازبندی و موقعیت دهی صحیح اندام‌ها برای بهبودی مناسب
- محافظت از ناحیه آسیب دیده در برابر آسیب‌های بعدی.
انواع مختلفی از بریس و ارتز بر اساس نوع مشکل و ناحیهٔ آسیب‌دیده طراحی و ساخته می‌شوند.
انواع بریس
بریس‌های آماده
این نوع بریس به صورت استاندارد و سایز بندی شده در داروخانه‌ها و فروشگاه‌های تجهیزات پزشکی موجود هستند که معمولاً از این بریس ها برای مشکلات جزئی استفاده می‌شود. (در بعضی موارد می‌توان از آنها برای ارزیابی، تأیید یا رد یک فرضیه قبل از ساخت ارتز سفارشی استفاده کرد)
ارتز پیش ساخته
وسیله‌ای است که از قبل ساخته شده و با توجه به نوع مشکل و روش درمان سفارشی می شود. لازم به ذکر است که تمام ارتزهای پیش ساخته باید توسط کارشناس ارتوپد فنی اصلاح و برای بیمار شخصی سازی شوند تا اطمینان حاصل شود که اهداف درمانی محقق شده و بهترین نتیجه عملکردی به دست آید.
بریس‌های سفارشی
بریس سفارشی توسط کارشناس ارتوپدی فنی و با قالب‌گیری یا اندازه‌گیری دقیق اندام شما ساخته می‌شوند. این نوع بریس‌ها برای آسیب‌های پیچیده‌تر که نیاز به حمایت یا ثبات سفارشی دارنده استفاده می‌شود. (این ارتز برای فرد دیگری قابل استفاده نیست زیرا برای رفع نیازهای خاص همان فرد طراحی و ساخته شده است)
نکته: بریس‌های آماده معمولاً قابل تنظیم هستند اما بریس‌های سفارشی به طور کامل با آناتومی بدن فرد تطبیق داده می‌شوند که راحتی و کارایی بیشتری را به همراه دارند.
انواع ارتز
ارتزها به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:
ارتز فوقانی
ارتزهای فوقانی برای حمایت و بهبود عملکرد نواحی مختلفی از بدن شامل شانه‌ها، ترقوه‌ها، بازوها، آرنج‌ها، مچ دست‌ها، دست‌ها و انگشتان طراحی شده‌اند. این ابزارها به ویژه در مواردی مانند شکستگی، آرتروز، ضعف عضلانی، آسیب‌های ورزشی و… مورد استفاده قرار می‌گیرند و می‌توانند با محدود کردن حرکات مضر و بهبود وضعیت اندام‌ها به فرایند بهبود کمک کنند.
ارتزهای فوقانی با بهبود وضعیت اندام آسیب‌دیده، کاهش نیاز به جبران حرکات توسط دیگر اندام‌های سالم و حفظ تعادل بدن نقشی اساسی در فرایند بهبودی و توانبخشی ایفا می‌کنند.
ارتز تحتانی
ارتزهای تحتانی برای حمایت و بهبود عملکرد نواحی مختلفی از بدن شامل پاها، مچ پا، زانو و ساق پا طراحی شده که به افرادی که با مشکلاتی مانند شکستگی، آرتروز، پارگی رباط، ناپایداری مفصل، کف پای صاف، انحراف مچ پا و… مواجه هستند کمک می‌کنند.بریس‌های پا در انواع مختلفی مانند کفی اختصاصی، کفش ارتوپدی، بریس مچ پا، زانو و ران وجود دارند که می‌توانند برای بی‌حرکت کردن مفاصل، کاهش درد و بهبود عملکرد در مواردی مانند تاندونیت و آسیب‌های رباط مفید باشند.
بریس‌های زانو (زانو بند ارتوپدی) محبوبیت زیادی دارند، زیرا زانو بزرگترین مفصل بدن است که در معرض ساییدگی و پارگی بوده به خصوص اگر فرد دچار اضافه وزن نیز باشد. (در بعضی افراد انحراف زانو نیز وجود دارد) این بریس‌ها برای شرایطی مانند پارگی رباط‌ها، پارگی منیسک، سندرم درد کشکک ران، آرتروز و… موثر هستند.
علاوه بر این ارتزهای AFO و ارتزهای KAFO برای بهبود تحرک، حمایت از توانبخشی و اهداف بیومکانیکی استفاده می‌شوند. ارتزهای تحتانی با بهبود الگوی راه رفتن، حفظ تعادل، جلوگیری یا اصلاح تغییر شکل و کاهش درد ناشی از تحمل وزن نقش مهمی در بهبودی و توانبخشی ایفا می‌کنند و به کاهش نیاز به جبران حرکات توسط اندام‌های سالم کمک می‌کنند. انتخاب صحیح و متناسب این ارتزها با نیازهای فردی بیمار برای بهبود سریع‌تر و مؤثرتر بسیار حائز اهمیت است.
ارتز ستون فقرات
ارتزهای ستون فقرات برای حمایت و اصلاح وضعیت ستون فقرات و کاهش درد در ناحیه کمر و گردن طراحی شده‌اند. این ارتزها در مواردی مانند اسکولیوز، درد کمر، دیسک کمر، آرتروز و آسیب‌های نخاعی و پس از عمل‌های جراحی ستون فقرات کاربرد دارند. از جمله رایج‌ترین بریس‌های اصلاحی می‌توان به بریس بوستون، بریس میلواکی و بریس چارلستون اشاره کرد که برای اصلاح و بهبود وضعیت ستون فقرات مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کمربندهای طبی و ارتزهای قفسه سینه و گردن نیز به‌منظور تثبیت و حمایت از نواحی مختلف ستون فقرات و قفسه سینه طراحی شده‌اند. این بریس ها با محدود کردن حرکات مضر نقش مهمی در کاهش علائم و تسریع روند بهبودی پس از آسیب یا جراحی ایفا می‌کنند.
بریس‌های تنه به‌ویژه در دوره‌های بعد از جراحی بسیار مفید هستند، زیرا با جلوگیری از حرکات نادرست و کاهش فشار بر ناحیه آسیب‌دیده به فرایند بهبودی کمک می‌کنند. ارتزهای ستون فقرات همچنین در اصلاح قوس‌های غیرطبیعی و جلوگیری از بدتر شدن تغییر شکل‌های موجود مؤثر هستند که با تثبیت شکستگی‌های ستون فقرات، به بیمار اجازه می‌دهند تا با احتیاط به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد. انتخاب صحیح بریس متناسب با نیازهای فردی بیمار، برای بهبود سریع‌تر و مؤثرتر بسیار حائز اهمیت است.
تفاوت بین بریس و اسپلینت در چیست؟
ارتز و اسپلینت شباهت های زیادی دارند. درواقع این بازدارنده ها بسیار شبیه اسپلینت از پیش ساخته شده هستند. اما کاربرد این دو تا حدودی با هم متفاوت است. بازدارنده ها از اندام آسیب دیده برای مدت طولانی و حتی نامشخص یپشتیبانی می کنند. درحالی که از اسپلینت در شرایط اضطراری برای بی حرکتی ناحیه آسیب دیده استفاده می شود. از ارتز ارتوپدی عمدتاً در بیمارانی که دچار پیچ خوردگی یا کشیدگی هستند، استفاده می شود.
بریس (ارتز) بعضی اوقات برای بازیابی استخوان های شکسته نیز کاربرد دارد. برعکس آن، آتل به طور معمول بر روی شکستگی استخوان تمرکز می کند. اما ممکن است برای کمک به درمان پیچ خوردگی نیز استفاده شود.
به طورکلی، هر دو آن ها ممکن است در موارد اضطراری و نیاز به کمک های اولیه استفاده شوند. اما ارتزها برای درمان طولانی مدت، و ساخت اسپلینت معمولا ًبه طور موقت تجویز می شوند. در واقع اسپلینت اغلب یک وسیله اورژانسی و بریس یک وسیله درمانی بلند مدت محسوب می شود.
