بافت‌های مختلفی در مچ پا وجود دارد که از آن جمله می‌توان استخوان، رباط و تاندون را نام برد. نوع آسیب دیدگی با توجه به بافت آسیب دیده تعریف می‌شود. پیچ خوردن یا رگ به رگ شدن مچ پا آسیبی است که به بافت‌های نرم مچ پا وارد می‌شود. رگ به رگ شدن اصطلاحی است که برای آسیب دیدگی رباط‌های (نوارهای بافتی متصل کننده استخوان‌ها به یکدیگر) داخل مفصل به کار برده می‌شود و منظور از رگ به رگ شدن آسیب دیدن عضلات و تاندون‌ها است
انواع رگ به رگ مچ پا چیست؟
بر اساس میزان آسیب رباط، سه نوع رگ به رگ مچ پا وجود دارد:
- درجه ١ (خفیف): الیاف رباط کمی کشیده شده یا یک پارگی بسیار کوچک وجود دارد. مچ پای شما در هنگام لمس تورم و حساسیت جزئی خواهد داشت.
- درجه ٢ (متوسط): رباط پاره شده است، اما پارگی کامل نیست. مچ پای شما بر روی جراحت ورم کرده است و حرکت آن درد دارد.
- درجه ٣ (شدید): رباط کاملاً پاره شده است. مچ پای شما تورم قابل توجهی دارد، آسیب دردناک است و راه رفتن دشوار است.
علل
پیچ خوردن و یا غلتیدن ناگهانی پا موجب می‌شود مچ پا از وضعیت طبیعی خود خارج شده و عارضه‌ای به نام پیچ خوردگی مچ پا اتفاق افتد. در طی انجام فعالیت‌های بدنی مچ پا ممکن است در پی حرکت ناگهانی و غیرمنتظره به سمت داخل پیچ بخورد. این امر موجب کشیدگی و یا پارگی یک یا چند رباط اطراف مچ‌پا می‌شود. از علائم ناشی از پارگی رباط‌های مچ‌پا می‌توان به تورم و کبودی که ممکن است اطراف مچ پا مشاهده شود و همچنین احساس درد و ناراحتی خصوصا هنگامی که وزن بدن روی مچ آسیب دیده وارد می‌شود اشاره کرد. تاندون‌ها، غضروف و رگ‌های خونی نیز ممکن است در پی عارضه پیچ خوردگی مچ پا دچار آسیب شوند. پیچ خوردگی پا ممکن است در هر سنی و برای هرفردی اتفاق افتد. شرکت در فعالیت‌های ورزشی، راه رفتن روی سطح ناهموار و حتی پوشیدن کفش نامناسب ممکن است موجب رگ به رگ شدن و یا پیچ خوردن پا شوند.
علائم
- تورم
- حساسیت
- کبودی
- درد
- عدم تحمل وزن توسط مچ آسیب دیده
- تغییر رنگ پوست ناحیه آسیب دیده
- سفتی
عوامل خطر رگ به رگ شدن مچ پا
برخی از عوامل خطر رگ به رگ شدن و پیچ خوردن مچ پا شامل موارد زیر می‌باشند:
- انجام ناصحیح فعالیت‌های ورزشی
- خستگی عضلات و رباط‌ها
- گرم نکردن قبل از ورزش
- اضافه وزن
- جنسیت زن در ورزشکاران بیش از 30 سال
- جنسیت مرد در ورزشکاران مرد جوان سن 15 تا 24 سال
- کفش نامناسب
- سابقه رگ به رگ شدن یا پیچ خوردگی پا
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
- اگر نمی‌توانید بر روی اندام رگ به رگ شده فشار بیاورید.
- نمی‌توانید حرکت کنید.
- مستقیما بر روی استخوان مورد نظر درد دارید.
- با حرکت استخوان و مفصل مورد نظر صدای تق می‌شنوید.
- درصورتیکه بعد از درمان‌های خانگی درد رگ به شدن اندام شما بهبود پیدا نکند، باید دکتر شما را ببیند.
- اگر درد شما بعد از گذشت زمان و انجام درمان‌های خانگی بیشتر شود.
- درصورتیکه ورم شما افزایش پیدا کند.
- اگر تب بالایی داشته‌باشید و یا لرز شما را فراگیرد.
- درصورتیکه احساس عفونت داشته‌باشید.
تشخیص پیچ خوردن و رگ به رگ شدن مچ پا
پزشک پیچ خوردگی مچ پا (رگ به رگ شدن) را با انجام معاینه دقیق پا و مچ پای شما تشخیص میدهد. این معاینه بالینی ممکن است دردناک باشد.
- لمس: پزشک به آرامی دور مچ پا را لمس میکند تا مشخص کند کدام رباط آسیب دیده است.
- وسعت حرکتی: پزشک ممکن است مچ پا را به جهت های مختلف حرکت دهد. با این حال یک مچ پای خشک و متورم معمولاً زیاد حرکت نمیکند
عوارض
درد: درد معمولاً یکی از علائم اصلی پیچ خوردگی مچ پا است. این درد ممکن است شدید باشد و ممکن است به سمت پایین یا بالا مچ پا کشیده شود.
تورم و قرمزی: ممکن است مچ پا متورم یا قرمز شود، که نشان‌دهنده وجود التهاب و واکنش به آسیب است.
محدودیت در حرکت: پیچ خوردگی مچ پا می‌تواند منجر به محدودیت در حرکت مچ پا شود و باعث مشکلاتی در راه رفتن یا انتقال وزن در طول روز شود.
گزگز و سوزش: افراد ممکن است احساس گزگز، سوزش یا حتی احساس ناراحتی در انگشتان پا داشته باشند که این حالت به دلیل فشار و درد ممکن است ایجاد شود.
آسیب به بافت های نرم: در برخی موارد، پیچ خوردگی مچ پا ممکن است باعث آسیب به بافت های نرم مانند رباط‌ها شود.
تغییر در فرم و شکل مچ پا: در موارد شدیدتر، ممکن است مچ پا به دلیل تورم تغییر شکل داده و طبیعی به نظر نرسد
درمان
- استفاده از باندهای کشی مانند باند ACE به دور مچ پا
- استفاده از عصا درصورت لزوم
- فشرده سازی، باند و پوشش‌های ACE موجب تثبیت و حفظ ناحیه آسیب دیده می‌شوند.
- قرار دادن بالشت کوچک زیر پای آسیب دیده هنگام نشستن یا خوابیدن موجب کاهش تورم می‌شود.
- مصرف ایبوپروفن (ادویل) و یا استامینوفن (تیلنول) تاثیر فراوانی در کنترل درد و تورم دارند.
- استراحت کافی و عدم اعمال وزن روی مچ‌پای آسیب دیده.
بریس
پوشیدن بریس مچ پا کمک میکند تا رباط‌ها و مفصل در طول درمان در جای خود قرار بگیرند. از مزایای بریس مچ پا می‌توان به محدود شدن حرکت، حفظ مچ‌پا و کاهش درد اشاره کرد. ممکن است بیمار مجبور باشد به‌مدت 2 تا 6 هفته از قوزک بند استفاده کند.
یخ درمانی
قرار دادن کیسه یخ روی مچ‌پای آسیب دیده موجب کاهش تورم می‌شود. روز اول بهتر است 3 تا 4 بار در طول روز و هر بار به مدت 20 تا 30 دقیقه کیسه یخ را روی پای پیچ خورده قرار داده و روزهای بعد هر 3 تا 4 ساعت یک بار از کیسه یخ استفاده کرد.
آتل
استفاده از آتل به طور قابل توجهی مشکل پیچ خوردگی مچ‌پا را خیلی سریع بهبود می‌بخشد. از آنجایی که استفاده از آتل موجب بهبود پیچ خوردگی پا می‌شود، علائم عارضه را کاهش میدهد و کمک میکند بیمار عملکرد طبیعی بدن خود را بازیابد تاثیر به سزایی در درمان پیچ خوردگی‌های شدید مچ‌پا دارد.
تزریق پی آر پی
تزریق پی آر پی (PRP) یا به‌عبارتی پلاسمای غنی از پلاکت به درمان تاندون‌ها، رباط، غضروف، آسیب‌های استخوانی و آرتریت کمک شایانی میکند. تزریق پی آر پی اطراف پا و مچ پا انجام می‌شود و تاثیر چشمگیری در درمان آسیب‌های تاندون و رباط‌ها مانند پیچ‌خوردگی مچ پا، فاسیای کف پا، تاندون آشیل (زردپی قوزک پا) و آسیب‌های رباط مچ پا دارد.
اوزون درمانی
اوزون درمانی با ترمیم و بازسازی مفاصل، رباط و تاندون‌های ضعیف موجب تسکین درد در نواحی پا، زانو و مچ پا می‌شود.
ورزش درمانی
مراجعه منظم به پزشک و انجام کامل حرکات ورزشی تاثیر خوبی در تقویت مچ پا دارد. حرکات توانبخشی معمولا بسته به میزان پیچ خوردگی و رگ به رگ شدن مچ پا و نوع جراحی انجام شده ممکن است هفته‌ها و ماه ها به طول انجامد.
ماساژ درمانی
معمولا بعد از بهبود رباط آسیب دیده، بافت اسکار در پا مشاهده شود. نکته جالب ماساژ درمانی این است که این نوع روش درمانی از رشد بافت اسکار در طول دوره بهبود پیشگیری میکند. با ماساژ درمانی نه تنها مچ پا انعطاف‌پذیری خود را از دست نمی‌دهد بلکه خطر احتمال پیچ‌خوردگی مجدد پا کاهش می‌یابد.
شاک‌ویو تراپی
امروزه شاک ویو تراپی یا به عبارتی درمان شوک خارج از بدن درمان جایگزینی است که جهت بهبود بسیاری از اختلالات استخوانی و بافت نرم پا و مچ پا استفاده می‌شود. شاک ویو تراپی کمک شایانی به درمان بیماری مزمن تانودن آشیل دارد.
لیزردرمانی
لیزردرمانی در درمان انواع آسیب‌ها مانند پیچ‌خوردگی مچ پا و کاهش درد، اسپاسم عضلانی، تورم و تولید سلول تاثیر چشمگیری دارد.
پیشگیری
- همیشه قبل از انجام دادن هرگونه فعالیت ورزشی به گرم کردن بدن خود بپردازید و اطمینان حاصل کنید که عضلات شما برای ورزش آماده شدند.
- همیشه از کفش مناسب استفاده کنید.
- به طور منظم به انجام دادن حرکات کششی، تقویتی، حرکات مخصوص انعطاف پذیری و تعادل بپردازید.
- در فواصل بین جلسات تمرین به بدن خود استراحت دهید تا به ترمیم خود بپردازد.
- به ارزیابی محل تمرین و ورزش خود بپردازید و اطمینان حاصل کنید که سطح مورد نظر کاملاً صاف و هموار می‌باشد.
- همیشه به انجام دادن تمریناتی بپردازید که برای شرکت در آنها کاملاً آمادگی دارید.
- در صورتی که سابقه پیچ خوردگی مچ پا در گذشته را دارید باید از بریس مخصوص مچ پا استفاده کنید.
- به هیچ عنوان به انجام دادن حرکاتی که باعث بروز درد می‌شوند نپردازید.
- قبل از ورزش، در حین ورزش و پس از آن آب بخورید.
